Odbyt jest to najniższy odcinek odbytnicy, niezwykle wrażliwa część ciała, gdzie dosyć często występują różnego rodzaju nieprzyjemne i dokuczliwe dolegliwości.
Jednym z niepokojących symptomów, z którym należy zgłosić się do lekarza, jest świąd odbytu. Objawu tego nie wolno lekceważyć, gdyż może świadczyć o poważnych zaburzeniach zdrowotnych – i to zarówno o chorobach wewnętrznych, jak i pasożytniczych, skórnych czy w końcu chorobach samego odbytu.
Istnieje także forma samoistnego świądu odbytu, który nie może być skojarzony z żadną konkretną chorobą.
Jakie są przyczyny świądu odbytu?
U dzieci przyczyną świądu odbytu jest zazwyczaj zakażenie owsikami.
Owsiki są to prawie centymetrowej długości robaki osiedlające się w dolnych odcinkach jelita. Zwłaszcza nocą samice pełzną i składają w odbycie od 5000 do 10 000 jaj.
Do zakażenia owsicą dochodzi przez zjedzenie brudnych warzyw lub przez bezpośredni kontakt z zakażonym dzieckiem.
U dzieci często dochodzi do nawrotów choroby, gdyż w wyniku drapania się, jaja owsików gromadzą się pod paznokciami i drogą pokarmową z powrotem trafiają do wnętrza organizmu.
Inną przyczyną świądu odbytu mogą być hemoroidy, zarówno wewnętrzne i zewnętrzne. Świąd towarzyszący hemoroidom przechodzi czasem wyjątkowo przykry ból.
Przyczyną świądu odbytu może być również wyprysk lub inne schorzenie skóry, takie jak na przykład grzybica lub łuszczyca. Świąd może także mieć tło alergiczne.
Często objaw ten występuje u pacjentów z nieleczoną cukrzycą oraz chorych na żółtaczkę.
Długotrwale stosowanie antybiotyków może także spowodować wystąpienie objawów świądu. Oprócz tego świąd odbytu może przejściowo wystąpić przy biegunce, po zjedzeniu ostrego dania (przyprawionego chili lub pepperoni) lub po oddaniu bardzo twardego stolca.
Świąd odbytu może powodować pot spływający w okolicę odbytu podczas wysiłku fizycznego.
Czy można coś zrobić samemu?
Najważniejsze jest utrzymywanie higieny odbytu po każdorazowym oddaniu stolca. Kał w czasie biegunki silnie narusza skórę okolicy odbytu, dlatego należy wówczas używać miękkiego papieru toaletowego i dodatkowo wilgotnej chusteczki lub ręcznika.
Do mycia stosować tylko ciepłą wodę, bez mydła, gdyż może ono powodować podrażnienia skóry.
Jednym z niezbędnych zabiegów higienicznych jest staranne mycie rąk dużą ilością wody bezpośrednio po oddaniu stolca.
Osobom nadmiernie się pocącym poleca się stosowanie talku. Należy także nosić luźne spodnie i przewiewną bieliznę. Pacjenci, a zwłaszcza dzieci cierpiące z powodu owsicy, powinni mieć krótkie paznokcie oraz dokładnie myć ręce szczoteczką. W ten sposób można zapobiec osadzaniu się jaj owsików pod paznokciami. Należy również unikać drapania okolicy odbytu, gdyż ulga jest tylko chwilowa, a później dolegliwości nasilają się. Jeśli świąd jest wyjątkowo przykry, należy poprosić lekarza lub aptekarza o maść łagodzącą.
Kiedy należy udać się do lekarza?
Świąd odbytu jako objaw sam w sobie, nie jest groźną chorobą wymagająca natychmiastowego leczenia.
Dolegliwość ta może być jednak na tyle dokuczliwa, że wizyta u lekarza jest nieunikniona. Świąd odbytu może również sygnalizować poważne schorzenia.
Jak postąpi lekarz?
Przede wszystkim dokładnie obejrzy odbyt, aby stwierdzić, czy przyczyną świądu nie jest choroba skóry, hemoroidy lub występują inne widoczne objawy.
Jeżeli oględziny nie dadzą podstaw do postawienia diagnozy, konieczne jest wykonanie analizy stolca. Próbkę stolca pacjent przynosi w specjalnym pojemniku, który otrzyma u lekarza. Lekarz może także pobrać krew, żeby wykluczyć cukrzycę jako potencjalne źródło dolegliwości.
Odrobaczanie
Istnieje wiele skutecznych środków przeciw robaczycy lekarze najczęściej przepisują łagodzące, lecznicze maści. Warunkiem skuteczności leczenia jest odpowiednio długie i systematyczne stosowanie kuracji. Przede wszystkim dzieci trzeba upominać, aby nie drapały okolicy odbytu, gdyż stwarza to potencjalne ryzyko ponownego zakażenia drogą pokarmową.
Ważne
Drapanie swędzącej okolicy odbytu podrażnia skórę i zwiększa ryzyko infekcji. Lepiej po prostu zastosować maść łagodzącą.
Odradza się natomiast stosowanie środków dezynfekujących i nawilżonych nimi chusteczek higienicznych, ponieważ mogą podrażniać delikatną skórę okolicy odbytu.
