Arteterapia, choć w psychologii znana już od dawna, dopiero teraz zyskuje zasłużoną popularność. Również w Polsce ma swoich zwolenników i cieszy się coraz większym zainteresowaniem. Co to jest arteterapia? Kto może w niej uczestniczyć? Jakie korzyści przynosi?
Czym jest arteterapia?
Arteterapia, to nic innego jak terapia przez sztukę. Jest ona coraz częściej stosowana przez psychologów, psychoterapeutów oraz pedagogów, ponieważ wykazuje się wysoką skutecznością zarówno w leczeniu różnego rodzaju zaburzeń natury psychologicznej, jak i we wspomaganiu rozwoju dzieci. Możliwość wykorzystania arteterapii w praktyce jest możliwa, dzięki różnego rodzaju kursom, dostępnym między innymi na stronach internetowych, takich jak przykładowo sensarte.pl, należącej do warszawskiego Centrum Arteterapii Sensarte.
Historia arteterapii
Arteterapię stosowało już pod koniec XIX wieku dwóch francuskich psychiatrów – A. A. Tardieu i M. Simon. Sam Zygmunt Freud mówił o zbawiennej roli sztuki w badaniach nad nieświadomością. W Polsce prekursorami tej metody byli prof. Stefan Szuman oraz prof. Julian Aleksandrowski.
Co można zyskać dzięki arteterapii?
Arteterapia otwiera wielu osobom drzwi na nowy sposób komunikowania się ze światem zewnętrznym. Za pomocą różnych form artystycznych wyrażane są myśli, uczucia i emocje, które ciężko jest zwerbalizować. Oprócz uzewnętrzniania się poprzez sztukę pozwala również na lepsze poznanie i rozumienie siebie, umożliwia wgląd do własnego wnętrza. Działania te niosą za sobą poprawę samopoczucia psychicznego oraz jakości życia. Porównując ze sobą powstałe twory artystyczne, można dopatrywać się zmian, jakie zaszły w pacjencie przez czas trwania terapii.
Wyjątkowa forma terapii
W procesie terapii zawsze kluczową rolę odgrywa relacja terapeutyczna. W tym przypadku mamy do czynienia ze szczególnym jej rodzajem. Zamiast tradycyjnej formy relacji, czyli pacjent – terapeuta, tworzy się tu relacja pomiędzy pacjentem, a jego dziełem.
Kto może skorzystać z arteterapii?
Arteterapia może być stosowana u każdego. Zazwyczaj jest ona kojarzona z dziećmi i młodzieżą, lecz równie dobrze sprawdza się u osób w każdym przedziale wiekowym. Nie trzeba mieć specjalnych uzdolnień artystycznych ani doświadczenia w tym kierunku. Terapia nie skupia się na walorach estetycznych dzieła, a na tym, co dana osoba chce za jego pośrednictwem przekazać. Proces twórczy sam w sobie ma działanie terapeutyczne.
Zastosowanie arteterapii
Arteterapia jest stosowana u osób zmagających się z zaburzeniami lękowymi, nerwicami, depresją, problemami z komunikacją werbalną, uzależnieniami, traumami, a także u osób z zaburzeniami wyobraźni, myślenia oraz niepełnosprawnych intelektualnie. Terapia przez sztukę może być wykorzystywana nie tylko do poprawy stanu psychicznego pacjenta, ale również i fizycznego. Znajduje zastosowanie także wśród osób mających dolegliwości takie jak nowotwory. Pomaga to wyciszyć się i odciągnąć myśli od choroby.
Warsztaty arteterapeutyczne
Forma arteterapii dobierana jest indywidualnie do każdego pacjenta na podstawie jego zainteresowań i predyspozycji. Należy wziąć pod uwagę również umiejętności i doświadczenia terapeuty. Istnieją również warsztaty arteterapeutyczne, które dają możliwość poznania różnego rodzaju form arteterapii, dzięki którym możemy dobrać tę, która najbardziej nam odpowiada.
Funkcje arteterapii
Istnieją trzy podstawowe funkcje arteterapii:
- korekcyjna – rozładowanie napięcia, odzyskanie równowagi psychicznej, redukcja lęku i agresji, wyższa samoocena, łatwiejsza komunikacja z ludźmi
- edukacyjna – nabywanie wiedzy i nowych umiejętności, bogatsze życie wewnętrzne
- rekreacyjna – forma rozrywki i relaksu.
Działanie arteterapii
Terapia przez sztukę działa na dwóch płaszczyznach – świadomej i nieświadomej. Płaszczyzna nieświadoma jest to obszar, w którym znajdują się wyparte przez pacjenta myśli, uczucia i ukryte pragnienia, do których nie ma dostępu. Arteterapia daje możliwość dotarcia do nich, przyjrzenie się im i zrozumienie, jaki wpływ mają na pacjenta. Jest ona pomostem, który łączy płaszczyznę nieświadomą ze świadomością. Niezwykle ważną rolę odgrywa płaszczyzna świadoma. Pacjent poznaje siebie, oswaja się z towarzyszącymi mu emocjami. Uczestnictwo w arteterapii wzmacnia poczucie własnej wartości i pogłębia samoświadomość. Rzuca też zupełnie nowe światło na otaczający świat.
Jakie korzyści niesie arteterapia?
Tworzenie dzieła artystycznego pozwala na uwolnienie emocji, dzięki czemu następuje redukcja napięcia i zmniejszenie poziomu stresu. Ułatwia to pacjentowi dostrzeżenie swoich problemów, ma głębszy wgląd. W ten sposób umacnia siebie i buduje wiarę we własne możliwości. Terapia przez sztukę daje pacjentom możliwość pokazania się, uzewnętrznienia tego, co skrywają, a co trudno jest im wyrazić słowami. Dzięki niej przełamywana jest bariera komunikacyjna. Łatwiej jest otworzyć się przed terapeutą, co jest wielkim krokiem ku zmianom na lepsze.
Przykłady arteterapii
Terapia przez sztuki plastyczne – może to być rysunek, malarstwo, wycinanki, wyszywanki, kolorowanki, grafika, rzeźba i wiele innych. Dzięki pracy plastycznej można dowiedzieć się, jak pacjent widzi świat, poprzez sposób, w jaki ukazuje różne aspekty swojego życia.
Filmoterapia – jest to terapia przez film. Terapeuta wybiera film, który tematycznie bezpośrednio wiąże się z problemami pacjenta. Po obejrzeniu filmu następuje dyskusja.
Muzykoterapia – istnieje kilka jej rodzajów. Jest to terapia poprzez naukę gry na instrumencie, śpiew lub samo słuchanie muzyki. Pacjenci czują się bardziej otwarci i pewni siebie. Muzyka może wywoływać w pacjentach spokój lub pobudzenie – w zależności od tego, jaki efekt chce uzyskać terapeuta.
Choreoterapia – terapia tańcem i ruchem. Pozwala na poznawanie swojego ciała i jego ograniczeń, a także na pokonywanie ich. Integrując emocje z ciałem, wyrażamy je poprzez ruch, w ten sposób dając im ujście. Wyzwala to pożądane reakcje takie jak radość czy odprężenie.
