Głos jest jednym z najważniejszych instrumentów umożliwiających komunikację między ludźmi. Można mu więc przypisać wypełnianie jednej z podstawowych funkcji społecznych. Medyczna nazwa określająca osłabienie głosu to fonastenia, zaburzenia głosu to dysfonia, natomiast bezgłos to afonia. Przyczyną zaburzeń głosu jest przede wszystkim przeciążenie strun głosowych, zwłaszcza u osób wykonujących zawody absorbujące głos, na przykład u nauczycieli lub lektorów. U ludzi tych często występuje chrypka, wrażenie kuli w gardle, podrażnienie gardła i szorstki, ochrypły głos. Pacjent musi często chrząkać, a gardło szybko się męczy. Zaburzenia głosu mogą wystąpić również w przypadki nieprawidłowej, osłabionej pracy mięśni krtani, pojawiającej się przy ogólnym osłabieniu organizmu, na przykład w chorobach na tle przemiany materii lub niewydolności serca.
Przyczyny występowania bezgłosu (afonii)
Przyczyną problemów z głosem może być także skurcz szpary głośni towarzyszący przy różnych chorobach dróg oddechowych, na przykład zapaleniu oskrzeli, krzywicy, dławcowi, a także przy schorzeniach natury psychicznej, takich jak depresja, stres lub stany nerwicowe. Zaburzenia głosu mogą również wystąpić przy zmianach lub zaburzeniach w gospodarce hormonalnej organizmu lub być związane ze zmianami nowotworowymi w obrębie krtani, w wyniku których często zachodzi konieczność całkowitego operacyjnego usunięcia całej krtani.
Bezgłos całkowity i trwały
Niektóre zaburzenia prowadzą do całkowitej utraty głosu (afonii) na pewien czas. Do przyczyn afonii należą procesy nowotworowe, porażenie strun głosowych lub stan skurczowy oraz zaburzenia czynnościowe, na przykład w sytuacjach konfliktowych lub pod wpływem bardzo silnego wzruszenia.
Kto może pomóc przy bezgłosie?
Poważne zaburzenia funkcji głosu lub jego trwała utrata mogą dotknąć osobę z każdej grupy wiekowej. U dzieci i młodzieży przyczyną bezgłosu są najczęściej zaburzenia natury psychicznej, natomiast u dorosłych przeważają schorzenia organiczne. W każdym przypadku bezgłosu lub częstego występowania poważnych zaburzeń głosu, należy bezzwłocznie udać się do lekarza.
Laryngolog
Lekarzem kompetentnym w leczeniu chorób gardła, nosa i uszu jest laryngolog. W przypadku zaburzeń głosu spróbuje on przede wszystkim określić ich przyczynę. Jeśli bezgłos, zaburzenia lub osłabienie głosu są uwarunkowane organicznie, wtedy zazwyczaj stosuje się metody operacyjne. W niektórych przypadkach laryngolog może skierować pacjenta do lekarza foniatry. Lub gdy przyczyny zaburzeń mają charakter natury psychicznej, zaproponować wizytę u psychoterapeuty.
Foniatra
Foniatria jest to dział otorynolaryngologii zajmujący się fizjopatologią głosu, mowy oraz leczeniem ich zaburzeń. Poradnie foniatryczne prowadzą również rehabilitację głosu u chorych, którym z powodu zmian nowotworowych usunięto krtań. Lekarze foniatrzy pracują zarówno w szpitalach i przychodniach, jak również prowadzą prywatne praktyki lekarskie.
Psychoterapeuta
Jeżeli lekarz laryngolog podejrzewa, że przyczynami zaburzeń głosu są czynniki natury psychicznej. Wówczas skieruje pacjenta do psychoterapeuty. Celem psychoterapii jest wyjaśnienie źródeł problemu i jednocześnie wzmocnienie psychiki pacjenta, aby w przyszłości w sytuacjach stresowych nie dochodziło do nawrotu zaburzeń głosu.
Logopeda
Często do terapii zostaje włączony również logopeda – terapeuta zajmujący się mową i wymową. Leczenie logopedyczne obejmuje oddechowe i głosowe ćwiczenia relaksacyjne. Celem terapii jest nauczenie pacjenta, w jaki sposób przy niewielkim wysiłku może wykorzystać swój głos.
Terapia złożona
Leczenie zaburzeń głosu obejmuje zazwyczaj łączone ćwiczenia foniatryczne, logopedyczne i psychoterapeutyczne. Taka złożona terapia jest ważna zwłaszcza w przypadku trwałego bezgłosu. Na przykład u osób, które po operacyjnym usunięciu krtani. Wówczas trzeba nauczyć posługiwania się głosem zastępczym, przełykowym lub stosowania tak zwanej sztucznej krtani. Czyli przyrządu umożliwiającego wydawanie dźwięków dla osób bez krtani.
Poradnie pomagające przy bezgłosie
Specjalistyczne poradnie leczenia zaburzeń głosu, mowy i wymowy znajdują się każdej klinice, szpitalu i większej przychodni. Leczenie szpitalne odbywa się na oddziałach leczenia chorób laryngologicznych.
