Jako bóle mięśni określa się dolegliwości bólowe ze strony mięśni aparatu ruchu. Mogą to być bóle mięśni kończyn górnych lub dolnych, klatki piersiowej, pleców bądź barków. Ból pojawia się w mięśniach poprzecznie prążkowanych, a więc w tych, które człowiek potrafi kurczyć zależnie od woli. Boleć mogą oczywiście także inne mięśnie, na przykład mięsień sercowy. Objawów takich nie określa się jednak mianem „bóle mięśni”.
Co to są kurcze mięśni?
Również w przypadku tego objawu chodzi o mięśnie aparatu ruchu. O kurczach mięśniowych mówi się, gdy mięśnie poprzecznie prążkowane skurczą się silnie niezależnie od woli człowieka. Kurczom mięśniowym często towarzyszy silny ból. Kurcz dotyczy najczęściej mięśni łydek. Zwykle spowodowany jest przeciążeniem mięśnia lub zaburzeniami ukrwienia.
W zależności od przebiegu nieprawidłowego skurczu rozróżnia sie kurcze kloniczne, toniczne i kloniczno-toniczne. Na kurcz kloniczny składają się kolejne, krótkie skurcze mięśnia występujące jeden po drugim. W kurczu tonicznym skurcz jest pojedynczy, za to bardzo silny i utrzymuje się przez dłuższy czas. W niektórych schorzeniach kurcze kloniczne i toniczne występują na zmianę. Dzieje się tak np. w przypadku drgawek padaczkowych. Kurcze takie określa się mianem kurczów kloniczno-tonicznych.
Bóle i kurcze mięśni przyczyny
Bóle i kurcze mięśni mogą mieć różne przyczyny. Mogą to być zwykłe przeciążenie mięśni, przetrenowanie ale także poważne schorzenia mięśni, które wymagają leczenia.
Zakwasy
Zakwasy, choć uciążliwe, są całkowicie niegroźną dolegliwością, która objawia się bólami pojedynczych mięśni, często połączonymi ze wzmożonym ich napięciem. Zakwasy pojawiają się zazwyczaj po dużym wysiłku fizycznym, mogą być też spowodowane niegroźnymi mikro urazami mięśnia. W tkance mięśniowej gromadzą się produkty przemiany materii (zwłaszcza kwas mlekowy), które powstają w trakcie pracy mięśni. Najlepszym lekarstwem na lekkie zakwasy jest niewątpliwie ruch. Jeśli są one silne, lepiej jest powstrzymać się od dalszych ćwiczeń aż do momentu, gdy same znikną.
Urazy mięśni
Naciągnięcie, zerwanie lub zmiażdżenie mięśnia zawsze wywołuje jego ból. W przypadku naciągnięcia, ból mija po unieruchomieniu mięśnia. Pomagają również chłodzące, wilgotne okłady. jeśli w wyniku intensywnego ruchu doszło do silnego rozciągnięcia mięśnia, to może on ulec zerwaniu. Natychmiast pojawia się silny ból. Występują także inne dolegliwości. Zerwany mięsień jest niezdolny do normalnej pracy, a w tkance mięśniowej często gromadzi się krew. Całkowicie zerwany mięsień musi zostać przyszyty chirurgicznie. W przypadku zerwania pojedynczych włókien wystarczy tylko unieruchomić mięsień i stosować chłodzące, wilgotne okłady.
Każdy mięsień otoczony jest powięzią, która tworzy coś na kształt torebki. Jeśli jej ciągłość zostanie przerwana, to w miejscu przerwania włókna mięśniowe uwypuklają się na zewnątrz. Przez skórę wyczuwa się charakterystyczne wybrzuszenie. Niekiedy jest ono nawet widoczne gołym okiem. Ból jest stosunkowo niewielki. Zerwanie powięzi mięśnia zwane jest nieraz złamaniem mięśnia.
Schorzenia mięśni
Bóle mięśni mogą być także spowodowane schorzeniami mięśni. Ból towarzyszy na przykład wszystkim rodzajom zapalenia mięśni (myositis). Przyczyną zapalenia bywają bakterie, wirusy, pasożyty i grzyby, a niekiedy choroby autoimmunologiczne. W przypadku zapalenia mięśnia ból dokucza zwłaszcza podczas ruchu, a w niektórych przypadkach również przy dotyku. Bólowi zazwyczaj towarzyszy stwardnienie zmienionego zapalnie mięśnia. Silny ból towarzyszy także kręczowi mięśni, najczęściej mięśni szyi. Pojawia się również przy odruchowym skurczu mięśni grzbietu w lumbago i innych dolegliwościach kręgosłupa.
Choroby innych tkanek i narządów
Bóle mięśni, a przede wszystkim bolesne kurcze mięśniowe mogą być również objawem chorób innych narządów nie mających z mięśniami nic wspólnego. Częste kurcze mięśni łydek mogą na przykład wskazywać na wypadnięcie krążka międzykręgowego kręgosłupa, który po znalezieniu się w nienaturalnym położeniu powoduje różne dolegliwości.
Do kurczy mięśni dochodzi także podczas napadów drgawek, spowodowanych zazwyczaj przez uszkodzenie mózgu: padaczkę, nowotwory, stany zapalne. Przyczyną kurczów i bólów mięśni może być też niedobór niektórych soli mineralnych i witamin.
Zatrucia
Kolejną przyczynę kurczów mięśniowych stanowią zatrucia. Wystąpienie kurczy tonicznych może wskazywać na przykład na zatrucie kwasem moczowym, spowodowane chorobą nerek. Tego typu kurcze wywołują również zatrucia kwasami, cukrzyca i tężec.
Kurcze podczas pracy
Kurcz mięśni może powodować nadmierne przeciążenie jednostajną pracą – np. tzw. kurcz pisarski u osób, które dużo piszą. Nagły ból i skurcz mięśni ręki uniemożliwia nawet utrzymanie długopisu. Podobne objawy występują m.in. u pianistów i osób pracujących przy komputerze.
WAŻNE
Bóle mięśni pojawiające się w nocy zawsze powinny skłonić do wizyty u lekarza. Ich przyczyną mogą być bowiem poważne schorzenia, na przykład zaburzenia metabolizmu lub uszkodzenia krążków międzykręgowych kręgosłupa.
