Chrypkę można określić mianem niedyspozycji strun głosowych. Głos staje się chropowaty, załamuje się przy próbach wydobycia dźwięków. Lekarze mówią wówczas o afonii lub bezgłosie. Obok kaszlu i kataru chrypka jest częstym objawem towarzyszącym przeziębieniu. Nadwerężenie gardła podczas przeziębienia gwarantuje chrypkę juz nazajutrz.
Chrypka przyczyny
Chrypka jest przede wszystkim objawem chorób krtani.
Zapalenie krtani
Źródłem choroby jest najczęściej infekcja wirusowa, która z gardła lub nosa rozprzestrzenia się na krtań. Stan zapalny może być również spowodowany nadwyrężeniem strun głosowych. Chrypce towarzyszy wówczas pieczenie i drapanie w gardle, suchość błon śluzowych, kaszel oraz ból gardła. Chory powinien oszczędzać gardło i zrezygnować z palenia tytoniu.
Ulgę przyniosą ciepłe okłady na gardło, inhalacje oraz ciepłe napoje. Lekarz może przepisać spray sterydowy, który złagodzi bolesny obrzęk.
Chrypka po narkozie
Przy każdej narkozie z użyciem respiratora stosuje się tzw. tubus w postaci rurki wprowadzanej przez jamę ustną, poprzez krtań do tchawicy. Tubus może spowodować uszkodzenie aparatu głosu. jeśli zaleczenie uszkodzeń nie przebiegnie pomyślnie, wówczas mogą pojawić się guzki na chrząstce nalewkowatej, które wywołują chrypkę. Nikt właściwie nie kojarzy ich już z narkozą, gdyż pojawiają się wiele tygodni po zabiegu. Guzki muszą zostać usunięte operacyjnie.
Zapalenie nagłośni
Obrzęk nagłośni wskutek powstania stanów zapalnych lub ropni grozi uduszeniem. Pierwszym sygnałem jest chrypka oraz ból podczas przełykania. Później pojawiają się duszności. Zapalenie nagłośni występuje znacznie częściej u dzieci niż osób dorosłych.
Źródłem choroby mogą być reakcje alergiczne, nowotwory, naświetlanie, ugryzienia przez owady oraz niewydolność serca. Pacjent otrzymuje antybiotyki, leki sterydowe i wapno. Stosuje się również lodowe okłady na szyję. Jeśli obrzęk nie ustąpi, wówczas pacjent zostaje podłączony do respiratora. W przypadku, gdy zapalenie objęło również ochrzęstną krtani, trzeba wykonać nacięcie tchawicy (tzw. tracheotomię).
Przewlekłe zapalenie krtani
Uporczywa, przez dłuższy czas utrzymująca się chrypka, kaszel oraz uczucie suchości w gardle, wskazują na przewlekłe zapalenie krtani. Chroniczne zapalenie krtani jest najczęściej skutkiem niedoleczonej ostrej formy zapalenia.
Inną przyczyna przewlekłych stanów zapalnych krtani jest nadużywanie tytoniu, kontakt z pyłami i kurzem w pracy, nieprawidłowa technika oddychania (przez usta) oraz wydobywania głosu. W czasie kuracji zabronione jest spożywanie alkoholu oraz ostrych potraw, jak również palenie papierosów. Pacjent powinien oszczędzać głos, stosować inhalacje parą wodną, sól Ems lub solankę.
Osoby, które z racji wykonywanego zawodu, nadwyrężają głos (nauczyciele, lektorzy, księża) i dodatkowo są palaczami, bardzo często zapadają na przewlekłe zapalenie krtani. Na nagłośni powstają narośla, które trzeba usuwać chirurgicznie. Do tego celu obecnie coraz częściej wykorzystuje się techniki laserowe.
Nowotwory łagodne
Polipy zwane guzkami śpiewaczymi oraz brodawki błony śluzowej krtani i strun głosowych są łagodną postacią nowotworów. Również one mogą wywoływać chrypkę.
Nowotwory złośliwe
W przypadku nowotworów złośliwych chrypka jest sygnałem, który wręcz ratuje życie pacjentowi. Pojawia się ona bowiem w początkowym stadium choroby, kiedy jeszcze szanse na wyleczenie są bardzo duże.
Mniejsza szansę na wyleczenie (60%) mają pacjenci cierpiący z powodu nowotworów umiejscowionych ponad szparą głośni, ponieważ pierwszy objaw w postaci chrypki pojawia się dosyć późno.
Chrypka należy także do objawów późnych stadiów raka płuc i raka gardła. Jedynie 20% chorych na raka gardła górnego może liczyć na powodzenie terapii, gdyż i tutaj chrypka pojawia się dopiero wówczas, gdy zmiany nowotworowe zajęły już znaczną część narządu lub gdy nastąpiły przerzuty.
Uszkodzenia tkanek
W rzadkich przypadkach chrypkę powodują zmiany i uszkodzenia mięśni, stawów i nerwów krtani.
Jak postępować przy chrypce?
– Oszczędzać głos, starać się mówić mało i szeptem.
– Ulgę przynoszą inhalacje parą wodną z solą kuchenną. Ssanie cukierków pobudzi wydzielanie śliny, która nawilży struny głosowe i złagodzi ból.
– Jeżeli chrypka trwa dłużej niż 4 tygodnie, należy udać się do laryngologa. Lekarz skieruje na badania, które pozwolą wykluczyć niebezpieczne zmiany nowotworowe i zapalne.
– Osoby, które z racji wykonywanego zawodu, muszą dużo mówić, powinny wykonywać specjalne ćwiczenia oddechowe i dźwiękowe. Poleci je lekarz laryngolog. Aktorzy na przykład uczą się, jak można w pełni wykorzystywać swój głos, nie przeciążając strun głosowych.