Gorączka reumatyczna ma wiele postaci klinicznych. Do typowych objawów choroby, poza gorączką, należy wędrujące zapalenie wielostawowe (polyarthrirtis). Rzadziej schorzenie to powoduje uszkodzenie centralnego układu nerwowego lub objawia się pląsawica (chorea minor). jeszcze inną postacią choroby est zapalenie serca (carditis, pericarditis). Objawy te mogą występować jednocześnie lub w różnych kombinacjach.
W niektórych przypadkach pojawiają się zmiany skórne pod postacią bolesnych guzków, występujących w tkance podskórnej, lub wysypki o charakterze rumienia granicznego. Wykwity te są bezbolesne, czasami trwają krócej niż jeden dzień. Najczęściej chorują dzieci i młodzież w wieku szkolnym. W Europie Środkowej choroba ta występuje stosunkowo rzadko.
Jakie są przyczyny gorączki reumatycznej?
Gorączkę reumatyczną wywołują zawsze powikłania pa przebytej infekcji paciorkowcowej w obrębie górnych dróg oddechowych, na przykład po zapaleniu migdałków podniebiennych czy anginie. W ostatnich latach odnotowano też sporadyczne przypadki zachorowań wywołanych przez nowe szczepy streptokoków. Do wystąpienia gorączki reumatycznej dochodzi w wyniku nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego.
Objawy ogólne gorączki reumatycznej
– Gorączka, osłabienie, wzmożona potliwość.
– Senność.
– Guzki podskórne.
– Nagłe pojawienie się choroby.
Przy zapaleniu wielostawowym:
– Bolesność i wrażliwość stawów, czasami również ich obrzęk.
Przy pląsawicy:
– Szybkie i bezcelowe, mimowolne ruchy.
– Grymasy twarzy.
Przy zapaleniu serca:
– Bóle w klatce piersiowej.
– Niewydolność serca.
Jak leczy się gorączkę reumatyczną?
Najczęściej choroba stosunkowo łatwo poddaje się leczeniu i nie pozostawia trwałych następstw. Aby zwalczyć w organizmie dziecka wszystkie bakterie paciorkowcowe, na początku podaje się antybiotyk. Inne metody leczenia zależą od postaci choroby, która występuje. Zazwyczaj stosuje się leki obniżające gorączkę i, w przypadku pojawienia się zapalenia stawów, leki przeciwzapalne.
U chorych z zapaleniem serca lekami z wyboru są salicylany (Aspiryna). W szczególnie ciężkich przypadkach, gdy pojawia się niewydolność serca, konieczna jest terapia kortykosteroidami. Gwałtowność nieskoordynowanych, mimowolnych ruchów, którymi objawia się pląsawica, można zmniejszyć za pomocą niewielkich dawek leków o działaniu uspokajającym.
Co można zrobić samemu?
Stawy objęte stanem zapalnym są szczególnie wrażliwe na zimno, dlatego chore dziecko powinno pozostawać ciepło okryte w łóżku. Należy też zapewnić odpowiednią temperaturę w pomieszczeniu, gdzie przebywa chory. Po ustąpieniu stanu zapalnego, jeszcze przez kilka tygodni trzeba chronić stawy przed zimnem.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Wystąpienie gorączki i zapalenia stawów u dziecka, które niedawno przebyło infekcje górnych dróg oddechowych, jest niepokojące i wymaga porady lekarskiej.
Jak postąpi lekarz?
Na podstawie ściśle określonych kryteriów lekarz może z dużą pewnością rozpoznać gorączkę reumatyczną, zwlaszcza jeśli wystąpienie choroby było poprzedzone przebyciem infekcji paciorkowcowej. W początkowym okresię choroby dziecko będzie musiało pozostać w łóżku. Inne zalecenia lekarz wyda w zależności od postaci klinicznej gorączki reumatycznej.
Przebieg gorączki reumatycznej
Przebieg choroby, tak jak i leczenie, zależy od klinicznej postaci choroby.
Wedrujące zapalenie stawów
W ciągu 1-3 tygodni po przebytej infekcji paciorkowcowej u dziecka nagle pojawia się gorączka oraz obrzęk i bolesność stawów. Zapalenia ma charakter wędrujący obejmując kolejno różne stawy – najczęściej łokciowe, kolanowe, kostki oraz nadgarstki. Wędrujące zapalenie wielostawowe to najczęstsza postać kliniczna gorączki reumatycznej. Objawy przeważnie ustępują po około 14 tygodniach, nie pozostawiając żadnych trwałych następstw.
Pląsawica (chorea minor)
Okres utajenia pląsawicy, od zakażenia do wystąpienia objawów, trwa niekiedy do 6 miesięcy. Niekiedy pląsawica, jeżeli jest jedynym objawem powikłań infekcji paciorkowcowej, może sprawiać wrażenie osobnej choroby.
U chorego dziecka pojawiają się gwałtowne i nieświadome ruchy. Obejmują one wszystkie mięśnie oprócz mięśni oka i nie występują podczas snu. Choroba ustępuje po około 3 miesiącach, choć czasami może trwać jednak 6-8 miesięcy. Wyleczenie jest całkowite, nie pozostawia żadnych trwałych następstw.
Zapalenie serca
W przypadku zapalenia serca proces chorobowy najczęściej obejmuje wewnętrzną powierzchnię, tzw. wsierdzie (endocarditis). Grozi to wystąpieniem niebezpiecznych powikłań w postaci wad serca. Zapaleniu serca często nie towarzyszy żaden ból. Mogą natomiast wystąpić szmery serca oraz inne objawy jego niewydolności.
WAŻNE
W przebiegu gorączki reumatycznej może wystąpić zapalenie serca. Jego następstwem często są nabyte wady serca. Z tego powodu, w przypadku pojawienia się u dziecka pierwszych objawów gorączki reumatycznej, należy jak najszybciej zasięgnąć porady lekarskiej.