Mianem gruźlicy skóry określa się wiele różnych schorzeń, które mają jednak wspólną przyczynę. Spowodowane są one albo infekcją prątkami gruźlicy, albo zatruciem produkowanymi przez nie toksynami.
Przyczyny gruźlicy skóry
Niemal każdy człowiek jest nosicielem prątków gruźlicy. Do zarażenia przeważnie dochodzi w dzieciństwie. Objawy infekcji są podobne do grypy, pozostaje więc zazwyczaj nierozpoznana. Organizm bardzo szybko produkuje przeciwciała, które zapobiegają rozwojowi choroby i rozprzestrzenianiu się bakterii po całym organizmie. Może się jednak zdarzyć, że pewna ilość zdolnych do życia prątków osiądzie w którymś miejscu tworząc otorbione ognisko. Prątki są zdolne przeżyć w takim stanie nawet wiele lat. Jeżeli dojdzie do osłabienia organizmu na skutek innej choroby, torebka stanowiąca siedlisko prątków pęka. Zarazki przedostają się do krwiobiegu oraz układu chłonnego. Wówczas we wszystkich narządach, a także w skórze, mogą powstać nowe ogniska gruźlicze. Około jednej trzeciej przypadków gruźlicy skóry jest właśnie następstwem gruźlicy innych narządów i jest spowodowane osiedleniem się w niej prątków uwolnionych z ognisk. Istotny wpływ na przebieg choroby ma liczba prątków i ogólny stan układu odpornościowego. Im mniejsza odporność organizmu, tym cięższy jest przebieg gruźlicy.
Objawy gruźlicy skóry
– Guzki na skórze twarzy
– Stopniowe zlewanie się guzków
– Tworzenie się łuski
– Rozpad wrzodziejących guzków i powstanie blizn
Jak leczy się gruźlicę skóry?
Początkowo podaje się zazwyczaj kombinację dwóch lub trzech różnych antybiotyków. Są to tzw. tuberkulostatyki, czyli leki hamujące namnażanie się prątków gruźlicy. Łącznie podawanie kilku różnych antybiotyków zapobiega rozwojowi prątków odpornych na któryś z nich. Nawet jeśli dany szczep wykazuje odporność na jeden z leków, to i tak zostanie zwalczony przez pozostałe. Często zdarza się, że skóra pacjenta reaguje na zakażenie gruźlicą nadmiernym rozrostem tkanki. Podaje się wówczas leki zawierające kortyzon, które hamują odczyny alergiczne. Bardzo korzystne działanie ma też leczenie sanatoryjne oraz dieta bogata w białko i witaminy.
Co można zrobić samemu?
Osoby chore na gruźlicę nie są w stanie wyleczyć się same, konieczne jest leczenie lekarskie. Istnieje wprawdzie możliwość zaszczepienia się przeciw gruźlicy, dla dorosłych nie jest ono jednak obowiązkowe. U większości osób poziom przeciwciał jest na tyle wysoki, że organizm sam potrafi zwalczyć prątki, z którymi człowiek się styka.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Nawet najmniejsze podejrzenie gruźlicy skóry powinno skłonić do wizyty u lekarza. W Polsce istnieje obowiązek zgłoszenia i leczenia tej choroby. Leczenie jest bezpłatne, nawet dla osób nieubezpieczonych.
Jak postąpi lekarz?
Wykona próbę tuberkulinową, której wynik wskazuje na to, czy układ odpornościowy może zwalczyć gruźlicę. Następnie zaleci pobranie fragmentów chorych tkanek, lub rozmazów wydzielin i wykonanie badania mikroskopowego. Jeśli podejrzenie gruźlicy się potwierdzi, lekarz wdroży odpowiednie leczenie.
Przebieg gruźlicy skóry
Najczęstszą postacią jest gruźlica toczniowa (toczeń gruźliczy), zwana potocznie wilkiem. Zazwyczaj rozwija się ona w okresie pokwitania. Początkowo pojawiają się żółte lub brązowe, małe i lekko wypukłe guzki, występujące pojedynczo lub w skupiskach od kilku do kilkunastu. Guzki pojawiają się na twarzy: na skórze nosa, policzków i górnej wargi. Czasami występują również na dłoniach i pośladkach. Wykształcenie się guzka bywa poprzedzone pojawieniem się niewielkiej czerwonej plamki. Na brzegu skupiska guzków toczniowych powstają nowe, które z czasem zlewają się z już istniejącymi tworząc łuskę. Po pewnym czasie zmiany skórne mogą ustąpić samoistnie nie pozostawiając zmian. Może jednak dojść do ich rozpadu i wytworzenia się owrzodzeń, często głębokich, sięgających np. aż do chrząstki nosa. Po zagojeniu się pozostają szpecące, trwałe blizny. Należy pamiętać, że samoczynne ustąpienie guzków nie oznacza wyleczenia. Prątki mogą atakować inne narządy. Jednak wczesne rozpoczęcie leczenia zapewnia całkowite wyleczenie gruźlicy skóry.
Czy gruźlica skóry jest niebezpieczna?
Jeszcze jakiś czas temu gruźlica skóry uchodziła za chorobę nieuleczalną i śmiertelną. W chwili obecnej medycyna dysponuje skutecznymi lekami i szanse wyleczenia są bardzo duże. Może się jednak zdarzyć, że w miejscu zmian gruźliczych pozostaną na skórze szpecące, nieraz bolesne blizny. Niekiedy trzeba je usunąć operacyjnie.
Gruźlica błon śluzowych
Gruźlica skóry może zająć także błonę śluzową nosa i jamy ustnej. Jest ona stosunkowo trudna do wyleczenia, a nieleczona przyczynia się do powstania zmian nowotworowych.
Ważne
Leczenie gruźlicy skóry zajmuje zazwyczaj kilka miesięcy. Może jednak przeciągać się przez całe lata. Każde przerwanie leczenia przed całkowitym wyzdrowieniem grozi coraz poważniejszymi nawrotami choroby.
