Hiperglikemia jest podstawowym objawem cukrzycy. To zaburzenie przemiany materii polega na występowaniu podwyższonego poziomu cukru we krwi. Hipoglikemia z kolei to obniżone stężenie glukozy we krwi.
Przyczyną hiperglikemii jest niewystarczająca ilość wydzielanej przez trzustkę hormonu insuliny, jej zupełny brak lub wzmożone zapotrzebowanie organizmu na insulinę, tzw. insulinoodporność.
Głównym zadaniem insuliny jest transportowanie cukru prostego (glukozy), powstałego w wyniku rozkładu węglowodanów, z krwi do mięśni, gdzie jest on następnie zużywany jako materiał energetyczny. Jeżeli trzustka nie wydziela insuliny, konieczne jest podanie jej z zewnątrz, w postaci zastrzyku. W przypadku, gdy wydzielanie jest ograniczone, należy je pobudzać za pomocą leków. Ponieważ poziom cukru we krwi pacjenta często się zmienia, lekarz musi dostosować leczenie indywidualnie do każdego pacjenta. W tym celu obserwuje się poziom cukru we krwi przez dłuższy czas, aby na tej podstawie ustalić odpowiednia dawkę insuliny.
Mimo przestrzegania odpowiedniej diety, u diabetyka mogą wystąpić zaburzenia poziomu cukru. Dlatego ważne jest zarówno spożywanie posiłków we właściwych porach, jaki dokładne odmierzanie dawek wstrzykiwanej insuliny. Hiperglikemię mogą powodować niektóre inne choroby wewnętrzne, a także nadmierna zawartość cukru w pokarmie i przemęczenie fizyczne.
Udzielanie pierwszej pomocy osobie chorej na cukrzycę
Osoby, które cierpią na cukrzycę już od wczesnej młodości, przeważnie dobrze znają objawy zarówno hiper-, jaki hipoglikemii i potrafią same odpowiednio zareagować. Wielu diabetyków, którzy zachorowali dopiero w podeszłym wieku, nie zdaje sobie sprawy z istoty swojej choroby. Takim osobom trudno jest przyzwyczaić się do ograniczeń, jakie nakłada na nie cukrzyca, i zagrożeń, jakie niosą na przykład zaburzenia poziomu cukru.
Następujące objawy mogą świadczyć o występowaniu niezdiagnozowanej i nieleczonej cukrzycy:
– Szybkie męczenie się i apatia;
– Wzmożone pragnienie;
– Nienaturalnie duża ilość wydalanego moczu;
– Nagły głód lub brak apetytu;
– Powolna utrata przytomności.
Osoba udzielająca pierwszej pomocy cukrzykowi nie jest w stanie samodzielnie pomóc choremu, który do tej pory się nie leczył. jej głównym zadaniem jest jak najszybsze wezwanie lekarza. Do czasu jego przybycia powinno się podtrzymywać funkcje życiowe chorego, który przy nagłym niedoborze cukru powinien szybko zjeść wysokokaloryczny posiłek, a od razu na przykład słodycze. Jeżeli straci on przytomność, powinno się go ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej.
Nagłe stany zagrożenia życia przy hiperglikemii i hipoglikemii
Zagrożenie dla życia cukrzyka stanowi przekroczenie wartości krytycznych poziomu cukru we krwi. Sytuacja taka ma miejsce zarówno przy bardzo wysokim poziomie cukru we krwi i jest określana jako śpiączka cukrzycowa (hiperglikemia), jak i przy bardzo niskim poziomie cukru (śpiączka hipoglikemiczna).
Śpiączka cukrzycowa
Śpiączkę cukrzycowa może spowodować niewłaściwe odżywianie się, niedobór insuliny, stres oraz infekcje. Zaburzenia przemiany materii prowadza do powstania kwasicy w organizmie.
Objawy hiperglikemii
– Utrata dużej ilości płynów; (przede wszystkim w postaci moczu);
– Kwaśny zapach acetonu z ust;
– Przyspieszone, słabo wyczuwalne tętno przy jednoczesnym głębokim, przyspieszonym oddechu, będącym wynikiem kwasicy w organizmie, określanym jako oddech Kusmaula lub „gonionego psa”;
– Sucha skóra;
– Utrata przytomności, a następnie śpiączka.
Udzielanie pierwszej pomocy przy hiperglikemii
Czynności osoby udzielającej pierwszej pomocy ograniczają się do podtrzymywania funkcji życiowych chorego i wezwania lekarza. Nie leczona hiperglikemia prowadzi do śpiączki, a w końcu do śmierci chorego.
Śpiączka hipoglikemiczna
Przyczyną śpiączki hipoglikemicznej jest na ogół przedawkowanie insuliny lub opuszczenie posiłku. Objawy poprzedzające śpiączkę to: zmęczenie, drżenie, potliwość, wzmożony głód, podniecenie i mroczki przed oczami.
Udzielanie pierwszej pomocy
Czynności wykonywane przez osobę udzielającą pierwszej pomocy polegają na podaniu węglowodanów, na przykład w postaci chleba, cukru. Należy też kontrolować funkcje życiowe chorego do czasu przybycia lekarza.
Objawy również u zdrowych
Niegroźna forma hipoglikemii może wystąpić również u osoby zdrowej, która przez dłuższy czas nie zje żadnego posiłku. W takim przypadku objawy ustępują bardzo szybko po zjedzeniu np. kawałka czekolady.
WAŻNE
Cukrzycy na ogół noszą przy sobie kartę identyfikacyjną, bransoletkę lub łańcuszek wskazujący na ich chorobę. Jeżeli chory jest nieprzytomny, osoba udzielająca pierwszej pomocy powinna przeszukać jego torbę w celu uzyskania bliższych informacji.
