Odźwiernikiem nazywa się mięsień w kształcie pierścienia, który zamyka ujście żołądka. Nazwa pochodzi od funkcji, jaką ten mięsień spełnia. Polega ona na zamykaniu żołądka do momentu, aż pokarm zostanie dostatecznie strawiony. Wtedy odźwiernik otwiera się i zawartość żołądka przesuwa się do dwunastnicy, gdzie kontynuowany jest proces trawienny.
Kurcz, inaczej zwężenie odźwiernika, następuje w wyniku przerostu i włóknienia tego mięśnia. Powoduje to, że pokarm z żołądka nie może przesunąć się do dwunastnicy. Przerostowe zwężenie odźwiernika jest częstsze u chłopców. U niemowlaków (zazwyczaj po pierwszych trzech tygodniach życia, chociaż choroba ta może pojawić się także między piątym dniem a piątym miesiącem życia) występują tzw. chlustające wymioty, ponieważ żołądek jest przepełniony. Daremne próby żołądka, mające na celu przepchnięcie pokarmu przez odźwiernik, można zaobserwować jako fale perystaltyczne w okolicy nadbrzusza (tzw. stawianie się żołądka). Z powodu spadania masy ciała noworodki mają cierpiący i starczy wyraz twarzy.
Przyczyny zwężenia odźwiernika
Dotychczas nie zdołano ustalić, dlaczego u niektórych noworodków w trzech pierwszych tygodniach życia dochodzi do przerostu i kurczowego zaciśnięcia mięśnia odźwiernika. Istnieją jednak podstawy do podejrzenia, że do wystąpienia choroby przyczyniają się skłonności rodzinne.
Objawy kurczu odźwiernika
– Chlustające wymioty.
– Żyłki krwi w wymiocinach.
– Zaburzenia rozwoju.
– Cierpiący wyraz twarzy i wygląd starego człowieka.
– Zapadnięte oczy.
– Drażliwość.
– Wychudzenie.
– Widoczne ruchy perystaltyczne w okolicy żołądka.
Jak leczy się kurcz odźwiernika?
Często przerostowe zwężenie odźwiernika rozpoznaje się późno, gdy choroba doprowadziła dziecko do stanu zagrażającego jego życiu. Leczenie rozpoczyna się od dożylnego uzupełnienia płynów i elektrolitów. W ciężkich przypadkach zwężony odźwiernik rozszerza się operacyjnie. Ponieważ choroba najczęściej zanika samoistnie po trzecim miesiącu życia, w lżejszych przypadkach próbuje się stosować leki oraz wysokie ułożenie dziecka.
Czy można coś zrobić samemu?
W celu uniknięcia choroby nie można zdziałać nic samemu. Również samodzielne leczenie jest niemożliwe. Można jednak nie dopuścić do poważnych powikłań zgłaszając się z dzieckiem w odpowiednim czasie do lekarza.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Ponieważ wymioty u niemowląt występują bardzo często, czasami trudno stwierdzić, czy ich przyczyną jest zwężenie odźwiernika. Podejrzane są chlustające wymioty (początkowo raz lub dwa razy dziennie, potem po każdym posiłku) oraz brak przyrostu wagi ciała. Te objawy zawsze wymagają wyjaśnienia przez lekarza.
Jak postąpi lekarz?
Lekarz zaleci wykonanie badania rentgenowskiego lub USG. Jeżeli stan odżywienia dziecka jest zadowalający, lekarz zastosuje środki rozkurczowe, aby umożliwić karmienie dziecka. Gdy środki te zawiodą, dziecko nadal będzie wymiotowało i chudło. Decyzja o operacji powinna być podjęta, zanim zły stan odżywienia dziecka stanie się dodatkowym czynnikiem zwiększającym ryzyko zabiegu.
Przebieg choroby
Zwężenie odźwiernika w każdym przypadku może być wyleczone dzięki zastosowaniu leków lub zabiegu operacyjnego, o ile te czynności zostaną podjęte dostatecznie wcześnie. Bez odpowiedniego leczenia choroba może nawet doprowadzić do śmierci dziecka.
Szczególnie niebezpieczna jest utrata płynów i elektrolitów oraz niedożywienie noworodka. Chorobie towarzyszy często zachłystowe zapalenie płuc oraz rozwija się zasadowica, choroba objawiająca się zmniejszonym poziomem potasu chlorków we krwi.
Ważne
Wymioty u niemowląt szybciej niż u dorosłych prowadzą do odwodnienia. Może to nastąpić już po kilku dniach.