Najbardziej zewnętrzna, obumarła warstwa skóry, czyli warstwa rogowa, może podlegać wielu zmianom chorobowym. Jedna z nich jest zaburzeniem rogowacenia skóry polegającym na zgrubieniu warstwy rogowej i tworzeniu się łusek. Istnieje również wiele chorób warstwy rogowej znanych pod wspólną nazwą rybia łuska. Rogowacenie skóry, jest zjawiskiem normalnym wówczas, gdy występuje jako objaw gojenia się skóry po skaleczeniach. Warstwa rozrodcza, w której nieustannie powstają nowe komórki skóry, zostaje tymczasowo wzmocniona, aby mogły szybko nastąpić procesy regeneracyjne. Do niegroźnych, ale za to uciążliwych zaburzeń rogowacenia skóry należy łupież, występujący na skórze głowy i w innych owłosionych rejonach skóry, a także łuszczyca.
Zaburzenia rogowacenia skóry na dłoniach i stopach
Tworzenie się modzeli, czyli nagniotków, na dłoniach i stopach, zwłaszcza u osób pracujących fizycznie, jest naturalną reakcją organizmu. Warstwa rozrodcza tworzy wówczas wyjątkowo twardą i ścisłą warstwę rogową w miejscach narażonych na obciążenia i podrażnienia. Modzele mogą być również skutkiem stanów zapalnych skóry. Chronią one przed uszkodzeniami leżące głębiej warstwy skóry i inne tkanki. Modzelowate zmiany skórne na dłoniach i stopach mogą występować także u kobiet w okresie przekwitania. Zgrubienie warstwy rogowej może być również zjawiskiem dziedzicznym. Zaburzenie to jest szczególnie nieprzyjemne wówczas, gdy występuje na stopach, gdyż zmiany skórne powodują ból naciskając na głębiej położone warstwy skóry. Modzele i zrogowacenia mogą powstawać w wyniku zniekształcenia stóp. Na przykład płaskostopiu często towarzyszą powodujące ból zaburzenia rogowacenia skóry, a poprawę przynosi jedynie noszenie ortopedycznych wkładek do butów.
Rogowiec dłoni i stóp
Skóra na dłoniach i podeszwach jest twarda, zgrubiała, żółtawa lub niemal brunatna, spękana. Choroba występuje przed 15 rokiem życia i jest dziedziczna.
Keratosis pilaris
Istnieje także wiele różnych zaburzeń rogowacenia skóry, które powodują, że skóra w dotyku przypomina opiłki żelaza. Powodem tego jest to, że na suchej i szorstkiej skórze przedramion, ud i pośladków tworzą się hiperkeratotyczne, przymieszkowe grudki. Zaburzenia tego typu najczęściej mają charakter wrodzony i zwykle występują u osób młodych.
Choroba Baslera
Choroba Baslera jest to zaburzenie występujące u dzieci, często o charakterze epidemicznym. Objawem są wągrowate czopy lub kolce rogowe pojawiające się na twarzy. Na wszystkich niemal częściach ciała mogą występować rozmaite postaci liszaja. Choroba Baslera charakteryzuje się obecnością małych, płaskich lub kończystych grudek, występujących pojedynczo lub w grupach i powodujących swędzenie.
Zmiany przedrakowe
Zaburzenia rogowacenia skóry mogą być poważnym sygnałem zwiastującym stan przedrakowy. Zmiany takie należy obserwować i natychmiast zwrócić się do lekarza, gdy zaczną one ciemnieć, pojawi się stan zapalny lub ból.
Objawy nieprawidłowego rogowacenia
- Czopowate, przymieszkowe grudki
- Grube, często popękane partie warstwy rogowej
- Na twarzy dzieci skóra przypomina opiłki żelaza
- Bolesne, zrogowaciałe miejsca na stopach i dłoniach
- Łuszczenie się skóry
Jak leczy się zaburzenia rogowacenia skóry?
Wprawdzie w większości przypadków występuje wyraźny obraz choroby, jednak jej przyczyny nie są dokładnie znane. Z tego względu można leczyć jedynie symptomy, a nie samą chorobę. Czasami zdarza się, ze dolegliwości znikają samoczynnie. Bolesność powodowaną przez modzele można łagodzić regularnie poddając się zabiegom pielęgnacyjnym, na przykład u manikiurzystki bądź pedikiurzystki. Zabiegi takie przynoszą z reguły dużą poprawę, dzięki nim zmiany chorobowe nie są tak dokuczliwe. Nadmierne zgrubienia warstwy rogowej można także usuwać samodzielnie za pomocą specjalnej tarki do stóp. Oprócz tego istnieją maści, które nakłada się na zrogowaciałe miejsca. Po określonym czasie modzel lub zrogowaciałą skórę można już łatwo usunąć. Bardzo dobre efekty lecznicze przynoszą kąpiele w wodzie morskiej (ten fakt warto uwzględnić planując urlop!). Na co dzień, warunkach domowych, można sobie przygotowywać kąpiel w wodzie z dodatkiem dwóch lub trzech łyżeczek zwykłej soli kuchennej lub łatwo dostępnej w sklepach soli przeznaczonej do kąpieli. Zmiany skórne na nogach i rękach można spróbować usunąć ścierając delikatnym pumeksem, który jest do nabycia w drogeriach i aptekach. W niektórych przypadkach pomagają preparaty zawierające witaminę A, jako że wiele zaburzeń rogowacenia skóry wiąże się z niedoborem bądź nieprawidłowym metabolizmem tej witaminy.
Nie leczyć samemu
Przed zastosowaniem maści zawierających kwas salicylowy, należy koniecznie poradzić się lekarza, zwłaszcza wtedy, gdy zmiany chorobowe występują na większych powierzchniach skóry. Długotrwała terapia grozi wystąpieniem objawów zatrucia w wyniku działania substancji czynnej.
