Obrzęki, nazywane również puchliną tkankową, są skutkiem występowania płynów z naczyń krwionośnych lub limfatycznych i gromadzenia się ich w otaczającej tkance. W skład tych płynów wchodzi głównie woda, w minimalnej ilości białko oraz inne składniki komórkowe.
Obrzęki mogą atakować każdą niemal część ciała. Najczęściej występują bezbolesne obrzęki w obrębie skóry, błon śluzowych lub tkanki łącznej.
Znacznie bardziej niebezpieczne są obrzęki w tzw. jamach ciała zwłaszcza w tak ważnych narządach jak płuca, serce lub mózg. Obrzęk powoduje zachwianie ich podstawowych funkcji.
Jakie są przyczyny obrzęków?
Przyczyną obrzęków mogą być m.in. urazy mechaniczne, skaleczenia, uderzenia lub użądlenia przez owady.
Częściej jednak źródłem obrzęków są zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej organizmu. Brak pewnych soli lub białek we krwi wywołuje mianowicie zmianę jej właściwości chemicznych. Wprawdzie naczyńka włosowate tętnicze zaopatrują tkankę w krew i płyny organiczne, ale z kolei naczynka kapilarne żylne nie są w stanie odprowadzić z powrotem wystarczającej ilości płynów. Również naczynia limfatyczne nie odwadniają tkanki jak należy. Skutkiem takiego procesu są uszkodzenia narządów oraz obrzęki, najczęściej powiek oraz partii skóry w obrębie bioder.
Brak soli i białek w organizmie wywołuje objaw obrzęku brzucha u dzieci w krajach głodujących. W naszych szerokościach geograficznych głód raczej nie jest przyczyną obrzęków, częściej są to zaburzenia funkcji nerek lub wątroby, a u kobiet zaburzenia gospodarki hormonalnej. Jednak w przeważającej większości przypadków źródłem obrzęków są zaburzenia krążeniowe i zastoje krwi wywołane zawałami, osłabieniem pracy serca, zapaleniem naczyń krwionośnych lub żylakami. Gromadzenie się i blokada odpływu płynów powoduje obrzęk chorych partii.
Charakterystyczną oznaką obrzęku jest zagłębienie pozostające przez pewien czas po uciśnięciu obrzmiałej skóry. Natomiast obrzęki powstałe w wyniku zakrzepicy pojawiają się poniżej zaczopowania żyły, są bolesne i nie poddają się uciskowi palców. W okolicy obrzęków występuje także niekiedy zaczerwienienie skóry.
Spośród pacjentów cierpiących z powodu obrzęków 80% stanowią kobiety. Największe niebezpieczeństwo dotyczy sytuacji, gdy z powodu osłabienia serca powstaje obrzęk w płucach, który zaburza funkcje oddechowe.
Równie groźne są obrzęki jamy brzusznej powstające zazwyczaj wskutek chorób nerek, wątroby lub płuc. Przy tego rodzaju dolegliwościach z leczeniem nie wolno zwlekać.
Jak leczy się obrzęki?
Wstępna diagnoza powstaje na podstawie badań rentgenowskich, USG, osłuchania, badania dotykiem, prześledzenia historii choroby oraz wywiadu z pacjentem. Bardziej precyzyjną diagnozę można postawić po wykonaniu analizy krwi i moczu.
Czy można coś zrobić samemu?
Obrzękom można zapobiegać dbając o zdrowy tryb życia oraz utrzymanie dobrej kondycji fizycznej.
Rozsądnie dawkowany wysiłek fizyczny wspomaga krążenie zapobiegając chorobom serca i naczyń krwionośnych. W ten sposób można również zminimalizować ryzyko chorób nerek i wątroby.
Kiedy należy udać się do lekarza?
Pacjenci z zaburzeniami pracy serca lub innych narządów powinni znajdować się pod ścisłą opieką lekarską, gdyż przy takich schorzeniach ryzyko wystąpienia dodatkowych dolegliwości, nie tylko obrzęków, jest szczególnie wysokie.
Ogólnie rzecz biorąc niezwłocznie do lekarza należy zgłosić się wtedy, gdy wystąpią duszności, silne osłabienie, a wieczorem silny obrzęk kończyn dolnych. Obrzęki obejmują w takich przypadkach symetrycznie oba podudzia i są miękkie.
Jak postąpi lekarz?
Pierwszym krokiem jest usunięcie z organizmu nagromadzonych płynów. W tym celu lekarz przepisze środki moczopędne zwane diuretykami.
Naturalnie należy znaleźć również przyczynę obrzęków oraz leczyć chorobę pierwotną, która je spowodowała.
WAŻNE
Pacjenci cierpiący z powodu obrzęków powinni przestrzegać diety niskosolnej. Sól bowiem zatrzymuje wodę w organizmie, co oznacza duże obciążenie dla serca i układu krwionośnego oraz ryzyko powstania nowego obrzęku.
Obrzęki na tle alergicznym
Przyczyną obrzęków może być wpływ pewnych substancji drażniących. Powstają wówczas alergiczne obrzęki skóry i błon śluzowych zwane obrzękami Quincka, które ustępują samoczynnie po upływie około dwóch dni. Uwaga! Obrzęki błon śluzowych jamy ustnej lub krtani mogą powodować bardzo niebezpieczne zaburzenia oddychania.
