Nerki człowieka codziennie wytwarzają około 1500 mililitrów moczu. Jest on następnie wydalany przez drogi moczowe. Mocz zawiera tzw. ciała azotowe, czyli zbędne produkty przemiany materii, takie jak mocznik (produkt końcowy przemiany białek), kwas moczowy (produkt końcowy przemiany puryn) oraz kreatynę, powstającą w wyniku metabolizmu mięśni.
Z różnych przyczyn zdarza się, że nerki wytwarzają zbyt mało moczu, bądź też w ogóle przestają go produkować. Takie zaburzenie, które występuje nagle, nazywa się ostrą niewydolnością nerek. Stanowi ona poważne zagrożenie dla życia pacjenta, który może zatruć się nieusuniętymi z krwi szkodliwymi produktami przemiany materii.
Jakie są przyczyny ostrej niewydolności nerek?
Przyczyny ostrej niewydolności nerek należy zazwyczaj szukać poza samymi nerkami. Wśród głównych przyczyn schorzenia należy wymienić następujące czynniki:
– tzw. zaburzenia krążenia nerkowego, wynikającego ze spadku ciśnienia krwi. Może on być spowodowany dużymi stratami krwi, głównie na skutek urazów. Zaburzenia krążenia nerkowego powoduje także ogólne odwodnienie, gdy utrata płynów wywołana jest na przykład silnymi wymiotami, długotrwałą biegunką, rozległymi oparzeniami skóry lub ostrym zapaleniem trzustki. Zaburzenia krążenia nerkowego są przyczyną około 80 procent przypadków ostrej niewydolności nerek.
– obecność we krwi toksyn, które powodują ostrą niewydolność nerek w prawie wszystkich pozostałych przypadkach
Toksyczne mogą być substancje powstałe w organizmie (toksyny endogenne) lub pochodzące z zewnątrz (toksyny egzogenne). Do toksyn egzogennych zalicza się takie środki chemiczne, jak: związki glikolu, E 605, metanol, fosfor i mydło oraz metale ciężkie: arsen i ołów. Ostrą niewydolność nerek może też powodować zażywanie niektórych leków, na przykład barbituranów i niektórych antybiotyków.
Toksyny endogenne powstają przykładowo podczas rozpadu mięśni na skutek chorób mięśni lub urazów. Również w wyniku zwiększonego rozpadu krwinek czerwonych praz przy zatruciach tlenkiem węgla.
Objawy ostrej niewydolności nerek
– skąpomocz, a nawet brak moczu
– spadek ogólnej wydolności organizmu
– zaburzenia psychiczne (wewnętrzny niepokój, lęki).
Leczenie ostrej niewydolności nerek
Celem leczenia jest usunięcie przyczyny, która doprowadziła do ostrej niewydolności nerek. Aby zapobiec całkowitemu zatruciu organizmu substancjami toksycznymi, przeprowadza się płukanie krwi, tzw. dializę. Podczas dializ krew oczyszczana jest z substancji toksycznych za pomocą specjalnego urządzenia, tzw. dializatora.
Przebieg choroby
Przebieg ostrej niewydolności nerek jest zazwyczaj taki sam, niezależnie od jej przyczyny.
W pierwszej fazie choroby, w momencie uszkodzenia nerek, brakuje istotnych objawów mogących wskazywać na ostrą niewydolność nerek. Jednymi widocznymi oznakami są te wynikające bezpośrednio z choroby pierwotnej lub zatrucia.
W drugiej fazie, trwającej średnio od dziewięciu do jedenastu dni, stopniowo maleje ilość wydzielanego moczu. Badanie krwi wskazuje na podwyższenie poziomu ciał azotowych.
W trzeciej fazie, trwającej od dwóch do trzech tygodni, wraca na jakiś czas prawidłowa czynność nerek. Ilość wydalanego moczu jest początkowo nawet większa niż normalnie, potem powraca do wartości prawidłowej. Chorzy znajdujący się w tej fazie ostrej niewydolności nerek są szczególnie narażeni na infekcje i niedobór składników mineralnych.
W fazie czwartej, która może rozciągnąć się na kilka tygodni lub nawet miesięcy, czynność nerek ostatecznie wraca do normy. Ilość moczu i poziom ciał azotowych są całkowicie prawidłowe, takie jak przed zachorowaniem.
Co można zrobić samemu?
Ostrej niewydolności nerek nie można leczyć samemu. Należy niezwłocznie udać się do lekarza.
Jak postąpi lekarz?
Lekarz musi przede wszystkim stwierdzić, czy rzeczywiście ma do czynienia z ostrą niewydolnością nerek. W tym celu zleci wykonanie szeregu badań krwi i moczu. Potem spróbuje znaleźć i usunąć przyczynę niewydolności nerek. Skierowanie pacjenta na dializy krwi jest bardzo prawdopodobne.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Do wizyty u lekarza powinien skłonić wyraźny spadek ilości wydalanego moczu. Najczęściej jednak już same przyczyny niewydolności nerek (na przykład utrata dużej ilości krwi, oparzenia) zmuszają do poddania się leczeniu.
Ostrą niewydolność nerek i jej bezpośrednie skutki można leczyć osiągając dobre wyniki. Mimo to wziąć jeszcze śmiertelność pacjentów sięga 60-70 procent. Przyczyną śmierci są zazwyczaj choroby pierwotne lub obrażenia- zatrucie krwi, duże rany oparzeniowe- będące też bezpośrednimi przyczynami ostrej niewydolności nerek.
