Każdy człowiek posiada pewną ilość tkanki tłuszczowej. U mężczyzny tłuszcz stanowi średnio 12% masy ciała, u kobiety ponad dwukrotnie więcej – około 26% jeżeli ilość tkanki tłuszczowej znacznie przekracza podane wartości, mówi się o otyłości. Nadmierny tłuszcz gromadzi się przede wszystkim W tkance podskórnej, możliwe jest tez jednak stłuszczenie lub otłuszczenie narządów wewnętrznych. U tyjącej osoby dorosłej dodatkowy tłuszcz gromadzi się W już istniejących komórkach tłuszczowych, a nowych komórek przybywa niewiele. Z kolei u dziecka następują podziały komórek tłuszczowych – dzieci otyłe mają ich dużo więcej od szczupłych rówieśników. U mężczyzny tłuszcz zbiera się głównie na brzuchu, plecach i szyi, kończyny i biodra pozostają szczupła. Natomiast u kobiety gromadzi się on głównie właśnie na biodrach, a także na udach, pośladkach i ramionach.
Otyłość – przyczyny
Do otyłości dochodzi wówczas, gdy ilość energii dostarczonej z pokarmem przewyższa zapotrzebowanie energetyczne organizmu. Nawet minimalny, jednoprocentowy nadmiar kalorii na dobę, W ciągu roku powoduje wzrost wagi o 1, 5 kilograma. Samo zapotrzebowanie na energie różni się jednak u poszczególnych ludzi. Osoby będące stale w ruchu potrzebują więcej kalorii niż ludzie prowadzący siedzący tryb życia.
Psycholodzy przypuszczają, iż przyczyną otyłości jest zaburzenie zachowań związanych z regulacją apetytu. Stały dostęp do żywności stanowi pokusę, której wiele osób nie potrafi się oprzeć, co prowadzi do obżarstwa. Dzieci otyłych rodziców są wiec z reguły także otyłe, a np. kucharze lub cukiernicy grubsi od murarzy. Dla niektórych natomiast spożywanie nadmiernych ilości jedzenia staje się sposobem na zaspokojenie innych potrzeb. Często np. osoby smutne lub załamane jedzą więcej od pozytywnie nastawionych do życia.
Znacznie rzadziej, niż potocznie się sądzi, przyczyna otyłości bywają zaburzenia hormonalne. Z reguły dochodzi do sytuacji odwrotnej – to otyłość prowadzi do zaburzeń czynności gruczołów dokrewnych. Jedynie kilka zaburzeń hormonalnych prowadzi do otyłości. Dzieje się tak np. W zespole Cushinga – nadczynności kory nadnerczy ze znaczna nadprodukcja kortyzolu. Poza tym przyczyna otyłości może być zaawansowana niedoczynność tarczycy, gonad, a także przysadki mózgowej. Z kolei guzy nowotworowe zlokalizowane w niektórych częściach podwzgórza wywołują silne i trudne do opanowania uczucie łaknienia.
Otyłość – leczenie
Teoretycznie istnieją dwa sposoby na pozbycie się nadwagi: zmniejszenie liczby spożywanych kalorii i zwiększenie ich spalania. Ta druga metoda wymaga jednak zbyt dużo czasu, aby mogła być powszechnie stosowana. W celu spalenia liczby kalorii znajdujących się w jednej butelce piwa należałoby, bowiem np. przez 50 minut jeździć na rowerze. Dlatego w praktyce najlepiej jest zastosować obie metody naraz, z większym naciskiem na zmniejszenie kaloryczności pożywienia. Rodzaj zastosowanej diety jest w zasadzie nieistotny. Jednak pod warunkiem, iż będzie to dieta wyważona, dostarczająca wystarczającej ilości składników odżywczych, witamin oraz minerałów.
Czy otyłość jest niebezpieczna?
Otyli zwykle fizycznie czują się dobrze, a ich nieproporcjonalne ciało zdaje się im nie przeszkadzać. Otyłość prowadzi jednak do wielu, często nawet zagrażających życiu powikłań. Znacznie spada np. wydolność serca i układu oddechowego. Dlatego też wiele osób z nadwagą nawet przy małym wysiłku dostaje zadyszki. Ponadto uszkodzeniu ulega aparat ruchu.
Typowymi schorzeniami występującymi u otyłych są: płaskostopie, koślawość paluchów zwyrodnienia stawu kolanowego i biodrowego oraz bóle pleców. Na podudziach tworzą się żylaki, dochodzi także do zapalenia żył i zakrzepicy. W fałdach skórnych następują zmiany skórne, niekiedy pojawia się cukrzyca, kamica żółciowa, mocznica, tworzą się przepukliny. Zabiegi operacyjne i urazy grożą ciężkimi powikłaniami. Pojawiają się również zaburzenia potencji proporcjonalnie do masy ciała wzrasta też ryzyko choroby niedokrwiennej serca i zawału mięśnia sercowego.
Czy otyłość jest dziedziczna ?
Czynniki genetyczne odgrywają W otyłości jedynie niewielką rolę. Otyłość pojawia się wprawdzie częściej w rodzinach, w których występowała już wcześniej, jednak jest to głównie wynikiem innych czynników – na przykład podobnych sposobów wychowywania dzieci oraz kultury jedzenia.
WAŻNE
Większość lekarzy, jako granicę otyłości przyjmuje wartość wskaźnika masy ciała, określanego W skrócie BMI (ang. body mass index), między 27 a 30 kg na metr kwadratowy. Wskaźnik BMI oblicza się dzieląc masę ciała w kilogramach przez wzrost wyrażony w metrach i podniesiony do kwadratu. Na przykład jeżeli osoba mająca wzrost 1,75 m waży 83 kg, to jej BMI wynosi 27,12 kg/m2 (83 kg : 1,752m = 27,12 kg/m2). Wynik ten świadczy więc już o lekkiej skłonności do nadwagi.
