Płuco wstrząsowe to medyczne określenie stanu chorobowego, w którym dochodzi do gwałtownego obrzęku zdrowych dotychczas płuc bez współistniejącego schorzenia serca. W świetle pęcherzyków płucnych oraz w przegrodach między pęcherzykowych gromadzi się płyn, który zaburza prawidłową wentylacje płuc. Całe fragmenty płuc są wyłączone z normalnej czynności – ich pęcherzyki zapadają się i nie mogą wypełnić się powietrzem oddechowym (niedodma).
Płuco wstrząsowe przyczyny
Płuco wstrząsowe rozwija się najczęściej – jak sama nazwa wskazuje – u pacjentów we wstrząsie. Spadek ciśnienia krwi powoduje zmniejszenie lub całkowity zanik przepływu krwi przez naczynia włosowate płuc. Naczynia kurczą się, a ich ścianki ulegają uszkodzeniu i stają się przepuszczalne dla płynów. W ten sposób osocze wydostaje się na zewnątrz naczyń i gromadzi się w tkance płucnej. Określa się go mianem płynu przesiękowego lub przesięku. Uszkodzeniu ulegają nie tylko same naczynia krwionośne płuc, ale także niedokrwiona tkanka płucna. U zdrowego człowieka pewien rodzaj komórek ściany pęcherzyków płucnych produkuje tzw. surfaktant – substancję zmniejszającą napięcie powierzchniowe i zapobiegającą zapadaniu się pęcherzyków. Na skutek niedokrwienia czynność tych komórek ulega zaburzeniu, a produkcja surfaktantu ustaje. Pęcherzyki płucne zapadają się i nie są w stanie wypełniać się wdychanym powietrzem. Przy wstrząsie dochodzi również do krzepnięcia krwi wewnątrz naczyń krwionośnych, a tworzące się w ich świetle mikrozakrzepy dodatkowo upośledzają ukrwienie. Współwystępowanie wymienionych czynników: obrzęku, niedodmy i mikrozakrzepów – powoduje stopniowe zaburzenie czynności coraz większych obszarów płuc.
Płuco wstrząsowe objawy
– stopniowo nasilające się duszności
– przyśpieszony oddech
– niedotlenienie
– skąpomocz
– śpiączka.
Płuco wstrząsowe leczenie
Pacjentowi z płucem wstrząsowym należy przede wszystkim zapewnić odpowiedni dopływ tlenu. Wykonuje się to stosując oddech wspomagany sztucznie – do płuc specjalnymi urządzeniami wtłaczane jest pod ciśnieniem powietrze. Sztuczny oddech należy rozpocząć tak szybko, jak tylko jest to możliwe. Zapobiega on powstawaniu obrzęków i niedodmy oraz rozszerzaniu się stanu chorobowego na dalsze obszary płuc. Pacjent otrzymuje też zazwyczaj wysokie dawki kortykosterydów. Hormony te wykazują bardzo silne działanie przeciwzapalne, uszczelniają również ściany naczyń krwionośnych, zapobiegając gromadzeniu się osocza w tkance płucnej postaci przesięku.
Wspomaganie krążenia
Równocześnie ze wspomaganiem oddechu konieczne jest wsparcie układu krążenia. Podaje się leki pobudzające krążenie i dodatkowo uzupełnia się objętość krążącej w krwioobiegu krwi przetaczając duże ilości płynów. Z drugiej jednak strony konieczne jest równoczesne podawanie środków moczopędnych, które odwadniają organizm i powodują zmniejszanie się w nim – w tym również i w płucach – obrzęków.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Płuco wstrząsowe rozwija się na wskutek wstrząsu stanowiąc jego powikłanie. Zazwyczaj więc pacjent znajduje się już w szpitalu, gdzie ma zapewnioną odpowiednią opiekę i leczenie.
Jak postąpi lekarz?
Lekarz najpierw będzie starał się zwalczyć ostre, zagrażające życiu objawy, a dopiero potem rozpocznie ustalanie ich przyczyny. Chorobę tę można łatwo rozpoznać na podstawie badań rentgenologicznych, zwłaszcza prześwietlenia płuc. Po rozpoznaniu lekarz wdroży odpowiednie leczenie.
Czy płuco wstrząsowe jest niebezpieczne?
Rozwój płuca wstrząsowego zawsze jest poważnym zagrożeniem dla życia pacjenta. Konieczne jest natychmiastowe wdrożenie odpowiedniego leczenia i zapewnienie choremu fachowej opieki lekarskiej. W przeciwnym razie szanse na przeżycie są niewielkie.
Przebieg płuca wstrząsowego
Puco wstrząsowe rozwija się od kilku godzin do trzech dni po wystąpieniu wstrząsu. Początkowo nie daje prawie żadnych zauważalnych objawów, poza lekką dusznością. W badaniach krwi wykonanych w tej fazie można stwierdzić nieznaczne obniżenie się wskaźnika pH krwi (nagromadzony dwutlenek węgla daje bowiem odczyn kwaśny). W drugim stadium duszność nasila się. Oddech pacjenta ulega przyśpieszeniu, żeby wyrównać niedobory tlenu, jednak oddychanie sprawia choremu coraz większe trudności. Badanie krwi wykonane w tym okresie wyraźnie już wykazuje cechy niedotlenienia organizmu, spada też liczba białych krwinek i płytek krwi. Na zdjęciu RTG płuc jednoznacznie widać wystąpienie płuca wstrząsowego. Końcowy okres choroby charakteryzuje się bardzo silną dusznością i utrata przytomności. Pacjent zapada w śpiączkę i w stanie wstrząsu następuje zgon.
Próba paznokciowa
Puco wstrząsowe rozwija się zazwyczaj jako powikłanie wstrząsu krążeniowego, który nie koniecznie musi wystąpić nagle – może rozwijać się stopniowo w ciągu kilku godzin. Początkowe objawy wstrząsu to: uczucie wewnętrznego niepokoju i zimna, zlewne poty oraz najczęściej bladość skóry. Stosunkowo pewnym objawem potwierdzającym, że pacjent znajduje się w stanie wstrząsu, jest tzw. próba paznokciowa. Polega ona na mocnym uciśnięciu paznokcia kciuka, zwolnieniu uścisku i obserwacji, po jakim czasie przyjmie on z powrotem swój naturalny kolor. Jeśli trwa to dłużej niż półtorej sekundy, pacjent zapewne znajduje się w stanie wstrząsu.
