Przepukliną określa się każde uwypuklenie otrzewnej, powstałe na skutek wydostania się części jelit z jamy brzusznej przez szczelinę zwaną wrotami przepuklinowymi. Takie osłabienie tkanki łącznej występuje głównie w pachwinach oraz okolicy pępka. Osłabienie tkanki łącznej jest często wrodzone, może być jednak również nabyte – spowodowane przeciążeniem lub zwiotczeniem mięśni i tkanki łącznej w późniejszym wieku. Przepukliny pępkowa i pooperacyjne (najczęściej w następstwie źle zagojonej blizny po wcześniejszych operacjach) stanowią około 20% wszystkich przepuklin. Pozostałych 80% to przepuklina pachwinowa.
Objawy przepukliny brzusznej
- Początkowo uczucie lekkiego ucisku
- Narastający ból przy parciu w czasie wypróżniania się wysiłku, kaszlu
- Zaburzenia czynności jelit
- Widoczne, odczuwalne i niekiedy bolesne uwypuklenie w miejscu przepukliny
Jakie są przyczyny przepukliny?
U chłopców przepuklina powstaje wtedy, gdy kanał pachwinowy, który odgrywa ważną rolę w życiu płodowym nie zamknął się. W jamie brzusznej powstają mianowicie jądra, które później zstępują do moszny kanałem pachwinowym, który na ogół się zamyka. Przepuklina pachwinowa wrodzona może powstać już w wieku niemowlęcym, albo ujawnić się w drugim, trzecim roku życia. Najliczniejszą grupą ryzyka są jednak starsi mężczyźni. W raz z wiekiem mięśnie – także kanału pachwinowego –stają się coraz słabsze. Wysiłek fizyczny (np. noszenie ciężarów) może prowadzić do osłabienia kanału pachwinowego i powstania przepukliny. U osób w starszym wieku wystarczy często już samo osłabienie tkanki łącznej. Utrzymujące się przez dłuższy czas zaparcia, szczególnie silnie obciążające mięśnie brzucha, mogą przyspieszyć wytworzenie się przepukliny. Wyjątkowo rzadko dochodzi do niej wtedy, gdy w następstwie wypadku nastąpiło pęknięcie tkanki.
Jak leczy się przepuklinę?
Na ogół operacyjne, ponieważ w przeciwnym razie może dojść do uwięźnięcia części przemieszczającego się jelita. Uwięźnięcie przepukliny stanowi zagrożenie dla życia. U dzieci operację należy przeprowadzić po dziesiątym miesiącu życia (wcześniej istnieje szansa, że przepuklina cofnie się samorzutnie). Leczeniu operacyjnemu muszą być jednak poddane i młodsze dzieci, u których przepuklina ulega powiększeniu i powoduje dolegliwości.
Co można zrobić samemu?
Na pewno należy się udać do lekarza. Chwilową ulg może przynieść położenie się na plecach. Ważne jest, aby przez pierwsze miesiące po operacji oszczędzać się i unikać większego wysiłku. Należy dążyć do wzmocnienia mięśni brzucha ostrożną gimnastyką.
W jaki sposób można uniknąć przepukliny?
W przypadku przepukliny pachwinowej w wieku niemowlęcym, możliwość zapobiegania jest niewielka. Dorośli natomiast powinni zadbać o to, aby nie doprowadzić do zbytniego zwiotczenia mięśni brzucha i nie tyć.
Kiedy należy udać się do lekarza?
Szybka pomoc lekarska jest niezbędna. Przepuklina pachwinowa pociąga za sobą duże ryzyko pogorszenia, polegającego na przemieszczeniu się jej do moszny i przekształceniu w przepuklinę mosznową. Jeżeli nastąpi uwięźnięcie pętli jelitowej, a w jego następstwie zmniejszenie się ukrwienia, a nawet przerwanie dopływu krwi, może dojść do zagrażającego życiu zapalenia otrzewnej.
Jak postąpi lekarz?
Przepuklinę na ogół leczy się operacyjnie. Zabieg ten jest nieskomplikowany i bezpieczny.
Przebieg choroby
Przepuklina może się uwidocznić całkiem nagle. Na ogół jednak rozwija się stopniowo. Najpierw bywa odczuwalna tylko przy wstawaniu lub przy okazji wypróżniania się, czyli przy każdym zwiększonym nacisku na ściany jamy brzusznej. Na skórze nie występują zmiany i guz nie powoduje bólu. Następnie część jelita grubego lub cienkiego otoczona otrzewną przemieszcza się pod skórą w postaci guza jamy brzusznej. Najczęściej worek przepuklinowy daje się tak po prostu wcisnąć na miejsce ręką.
Czy przepuklina jest niebezpieczna?
Dopóki nie odczuwa się bólu – nie. Jednak w każdym przypadku powinno się możliwie jak najszybciej poddać leczeniu, zanim stan nie ulegnie pogorszeniu. Przepuklina może stać się niebezpieczna jeżeli pętla jelitowa uwięźnie tak mocno, że jej wciśnięcie z powrotem nie będzie możliwe nawet w pozycji leżącej. Przepuklina uwięźnięta objawia się wtedy bólem, zatrzymaniem stolca oraz obrzmieniem i zaczerwienieniem skóry. Należy wtedy natychmiast udać się do lekarza.
Ważne
Uwięźnięcie jelita w worku przepuklinowym zawsze może się zdarzyć. Zawartość jelit nie jest wówczas transportowana dalej, co w krótkim czasie prowadzi do poważnych komplikacji. Dlatego W przypadku uwięźnięcia jelita natychmiast należy się zgłosić do lekarza. Operacja odbędzie się wówczas w ciągu kilku godzin.