Jakie są rodzaje chorób związanych z endometrium?

Terminem endometrium opisuje się błonę śluzową macicy, czyli tkankę wyścielającą od wewnątrz macicę. Może ona pełnić wiele różnych funkcji, które są zależne od wieku kobiety oraz od fazy cyklu miesiączkowego. To właśnie endometrium jest tą warstwą macicy, która ulega złuszczaniu podczas krwawienia miesiączkowego, to endometrium w pewnym stopniu odpowiada za prawidłowe zagnieżdżenia się zarodka po zapłodnieniu oraz jego dalszy prawidłowy rozwój. W artykule opisujemy, jak dokładnie zbudowane jest endometrium, jakie są jego funkcje oraz jakie są rodzaje związanych z nim chorób.

Co to jest i jaka jest budowa endometrium?

Endometrium to śluzowa warstwa ściany macicy. Podobnie jak dwie pozostałe warstwy, czyli znajdująca się na zewnątrz warstwa otrzewna oraz warstwa mięśniowa, endometrium zbudowane jest z komórek nabłonka, z tkanki łącznej oraz z naczyń krwionośnych, z komórek układu odpornościowego oraz z nerwów. W endometrium znajdują się także gruczoły, które są odpowiedzialne za produkowanie wydzieliny. Endometrium jest podzielone na dwie warstwy:

• Warstwa podstawowa – ta warstwa jest położona głęboko. Charakteryzuje się stałą budową, która się nie zmienia podczas różnych faz cyklu miesiączkowego.
• Warstwa czynnościowa – Warstwa czynnościowa endometrium, w zależności od fazy cyklu miesiączkowego, ulega naprzemiennemu rozrostowi i złuszczaniu. Zmiany te mają na celu przygotowanie macicy do zagnieżdżenia się w niej zarodka.

Endometrium ulega też zmianom cyklicznym, które są powiązane z działaniem żeńskich hormonów płciowych. W zależności od wieku kobiety oraz od tego, w jakiej fazie cyklu miesiączkowego się ona znajduje, następuje zmiana stężenia estrogenów i progesteronu w organizmie. Wszystkie tego typu zmiany pociągają za sobą także zmiany w budowie endometrium.

Jak tłumaczy nasz rozmówca, lekarz ginekolog z prywatnego gabinetu ginekologicznego w Białymstoku: “Wyróżniamy trzy fazy cyklu endometrialnego: faza proliferacji, czyli faza namnażania, faza sekracji, czyli faza wydzielania oraz faza menstruacji, czyli faza złuszczania.  Zaczęcie poszczególnych faz cyklu endometrialnego jest związane z ilością produkowanych hormonów płciowych”.

Około 5 dni po zakończeniu miesiączki jajniki zaczynają bardzo intensywnie produkować estrogeny co powoduje systematyczną odbudowę złuszczonej w poprzedniej fazie cyklu warstwy czynnościowej endometrium. Około 14. dnia cyklu dochodzi do owulacji, czyli do uwolnienia z pęcherzyka jajnikowego komórki jajowej, która potem ulega przemianie w produkujące progesteron ciałko żółte. Ten z kolei odpowiada za przygotowanie błony śluzowej macicy do zagnieżdżenia się w niej zarodka. W tej fazie endometrium staje się dużo grubsze i bardziej ukrwione. Rozrastają się też jego gruczoły i magazynowane są w nich odpowiednie zapasy substancji odżywczych. Jeżeli w tej fazie cyklu nie dochodzi do zapłodnienia, endometrium się obkurcza, obumiera, a podczas krwawienia miesięcznego zaczyna się złuszczać, co doprowadza do rozpoczęcia cyklu endometrialnego od nowa.

Czym może grozić nieprawidłowe funkcjonowanie endometrium?

Jeżeli endometrium, w którejś z faz swojego cyklu zaczyna nieprawidłowo funkcjonować może dochodzić do powstawania różnego rodzaju procesów chorobowych. Najczęściej występującymi powikłaniami, które są związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem endometrium są m.in. zaburzenia miesiączkowania, w tym nieprawidłowe krwawienia, odczuwanie niepokojących dolegliwości bólowych oraz problemy z zajściem w ciążę. Tego typu powikłania mogą też prowadzić do powstawania różnego typu chorób.

Wykrycie chorób związanych z nieprawidłowym rozwojem endometrium jest możliwe m.in. poprzez wykonanie badana USG dróg rodnych (przezpochwowego). W niektórych przypadkach konieczne jest jednak także dodatkowe wykonanie biopsji endometrium lub histeroskopii. Najczęściej występującymi chorobami, które są związane z nieprawidłowym funkcjonowaniem endometrium są:

• Zapalenie endometrium – Czyli infekcje w obrębie błony śluzowej macicy. Takie stadium chorobowe objawia się przede wszystkim odczuwaniem bólu w okolicach podbrzusza, krwawieniem z dróg rodnych oraz gorączką.
• Polipy endometrium – Czyli uszypułowane struktury, które powstają w rozrośniętej śluzówce macicy. W większości przypadków tego typu zmiany mają charakter łagodny, w niektórych przypadkach jednak w obrębie polipów pojawiają się też zmiany nowotworowe.
• Zrosty endometrium – Czyli zbliznowacenia w obrębie jamy macicy. Ich powstanie może być przyczyną niepłodności oraz problemów z utrzymaniem ciąży.
• Nowotwory endometrium – Są drugim po raku szyjki macicy najczęściej występującym nowotworem złośliwym układu rozrodczego kobiet.

Najczęściej występującą chorobą związaną z nieprawidłowym funkcjonowaniem endometrium jest jednak endometrioza. Choroba ta polega na tym, że endometrium zaczyna występować w miejscach, w których normalnie nie powinno jej być. Błona śluzowa macicy w efekcie choroby zaczyna też występować w okolicach jajników, jajowodów, w pochwie, a nawet w pęcherzu moczowym i  w jelicie grubym. W skrajnych przypadkach endometrium może się nawet przedostać do płuc, a nawet do mózgu. Póki co niestety nie można określić dokładnych przyczyn powstawania tej choroby. Istnieją jednak pewne teorie, które opisują mechanizm powstawania problemu. Choroba ta niestety ma charakter przewlekły i tendencję do częstego nawracania.