Rozpoznanie astmy u dorosłych zazwyczaj nie jest trudne. Zwykle dowiadujemy się, że chorowali w dzieciństwie lub mieli już poprzednio epizody duszności i ,,swiszczący” oddech. Objawy te cechują astmę, aczkolwiek napadowy kaszel może występować weześniej niż epizody duszności. U niektórych chorych kaszel może być podstawowym objawem choroby, należy więc podejrzewać astmę u osób z przewlekłym kaszlem o nieustalonej etiologii.
Diagnostykę różnicową astmy przedstawiono poniżej:
Rozpoznanie: Obturacja górnych dróg oddechowych (np. skurcz krtani)
Cechy różnicujące: świst krtaniowy
Rozpoznanie: Zwężenie dużego oskrzela (np. ciało obce, guz)
Cechy różnicujące: świst nad ograniczonym polem płucnym, w obrazie radiologicznym przesunięcie śródpiersia na stronę przeciwną
Rozpoznanie: Przewlekłe zapalenie oskrzeli (rozedma) (COPD)
Cechy różnicujące: podobny wywiad, nieprawidłowy obraz radiologiczny klatki piersiowej, brak eozynofilii
Rozpoznanie: Ostre zapalenie oskrzeli i tchawicy
Cechy różnicujące: ujemne wywiady w kierunku astmy
Rozpoznanie: Ostre zapalenie oskrzelików
Cechy różnicujące: cechy zakażenia, wdychanie substancji toksycznych
Rozpoznanie: Obrzęk płuc
Cechy różnicujące: zmiany w radiogramie klatki piersiowej i EKG
Rozpoznanie: Zatorowość płucna
Cechy różnicujące: wywiady w kierunku astmy ujemne, cechy niewydolności prawej komory, zmiany w EKG
Rozpoznanie: Zachłyśnięcie
Cechy różnicujące: zmiany psychiczne, zmiany radiologiczne klatki piersiowej
Rozpoznanie: Inne choroby: sarkoidoza, gruźlica, alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych
Cechy różnicujące: dodatnie wywiady, zazwyczaj zmiany radiologiczne klatki piersiowej
Manewr natężonego wydechu wykazuje upośledzenie wentylacji typu obturacyjnego i pozwala na monitorowanie ciężkości astmy. Trzeba jednak pamiętać, że mogą być inne przyczyny skurczu oskrzeli. Jeśli więc są wątpliwości diagnostyczne, pomocne są badania laboratoryjne, takie jak oznaczanie eozynofilii w plwocinie i krwi obwodowej oraz wziewne testy prowokacyjne.
Testy prowokacyjne z histaminą czy metacholiną, podczas których bada się wskaźniki natężonego wydechu, pozwalają na wykrycie nadreaktywności oskrzeli. Tego rodzaju testy są szczególnie przydatne, gdy objawy choroby są nietypowe lub współistnieją inne przyczyny obturacji oskrzeli.
W ostrym stanie dociekania diagnostyczne muszą byé poprzedzone oceną stopnia zaostrzenia choroby. W tabeli poniżej przedstawiono pokrótce kliniczne objawy użyteczne do oceny stanu chorego w trakcie napadu duszności.
Ocena ciężkości stanu w astmie:
Cecha: Subiektywna; uczucie duszności
Ocena: często niedoceniane; wielu chorych nie odczuwa dolegliwości, aż FEV nie spadnie poniżej 50 % wartości należnej
Cecha: Obiektywna; sinica
Ocena: rzadko; jeśli wystąpi, może być maskowana przez współistniejącą zasadowice
Cecha: Objawy retencji CO (ból glowy, pobudzenie, duża amplituda ciśnienia)
Ocena: maskowane przez lęk towarzyszący zaostrzeniu
Cecha: świsty na wdechu i wydechu
Ocena: zależą od wielkości objętości oddechowej; mogą nie wystąpić przy bardzo małej objętości oddechowej
Cecha: Tetno paradoksalne
Ocena: może zależeć od wielkości obturacji, nie zawsze występuje
Cecha: Używanie dodatkowych mięśni oddechowych (np. sternocleidomastoideus, trapezius)
Ocena: wiąże się z ciężkością stanu
Oznaczane podezas manewru natężonego wydechu FEV, FVC lub MEFR pozwalają na ocenę stopnia zaostrzenia astmy i powinny być wykonywane również dla oceny skuteczności leczenia. Należy je w tych celach wykonywać także u chorych leczonych przewlekle. W okresie zaostrzenia bardzo przydatne są pomiary gazów krwi tętniczej: Pa o2 , ściśle koreluje z wielkością obturacji, a narastanie Pa co2 wskazuje na konieczność pilnej obserwacji chorego i intensywnego postępowania.
Materiał powstał we współpracy ze specjalistą Pulmonologiem.