Letarg (śmierć pozorna)

Pod pojęciem letargu, czyli śmierci pozornej, rozumie się głęboki, podobny do śpiączki sen, który jest następstwem upośledzenia pracy podstawowych dla życia narządów. Letarg  charakteryzuje się: utratą oddechu, a także pozornym zanikiem pracy serca i brakiem reakcji na bodźce. Letarg jest stanem poważnym, zagrażającym życiu.

Lekarz ma różne sposoby na odróżnienie letargu od prawdziwej śmierci. O niepewnych oznakach śmierci mówi się wtedy, kiedy ciało jest wyziębione i skóra blada, nie można wyczuć pulsu, ale oddech jest jeszcze wyczuwalny.

Objawy te występują również w przypadku rzeczywistej śmierci biologicznej. Jeżeli jednak na ciele pojawią się ponadto plamy opadowe, ciało jest sztywne (tzn. występuje tak zwane stężenie pośmiertne), a skóra także sztywnieje i przybiera żółtobrunatny kolor – mówi się wtedy o pewnych oznakach śmierci.

Przyczyny letargu

Letarg jest powodowany przez najróżniejsze czynniki:

Utrata krwi

W efekcie obfitego upływu krwi, może dojść do zahamowania normalnej pracy krwiobiegu, co objawia się zakłóceniami oddechu i pracy serca.

Apopleksja (udar mózgowy)

Uszkodzenie ośrodka oddechowego, np. na skutek apopleksji, może powodować objawy podobne do letargu.

Porażenie prądem

Jeżeli dana osoba ulegnie porażeniu prądem lub zostanie trafiona piorunem, pojawiają się groźne dla życia zaburzenia rytmu serca. Określa się je jako „migotanie komór”. Nie można wyczuć uderzeń tętna, w przeciągu kilku sekund ustaje oddech. Zarówno porażenie prądek jak i uderzenie pioruna prowadzi często do letargu.

Zatrucia

Typowe jest występowanie letargu jako następstwa zatruć: chloroformem, cyjanowodorem, środkami nasennymi, wilczymi jagodami.

Utonięcia

U topielców woda dostaje się do obszaru gardła co powoduje skurcz mięśni szyjnych. Oddech zamiera, a zaraz potem przestaje funkcjonować serce, które nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu.

Atak drgawkowy

Silne napady epileptyczne, a także drgawki innego rodzaju mogą spowodować stan letargu.

Narkotyki

Duże ilości alkoholu czy narkotyków takich jak haszysz i heroina powodują porażenie ośrodka oddechowego w mózgu.

Transport tlenu do serca jest zakłócony, pojawiają się problemy z krążeniem i często występują objawy letargu.

Oziębienie organizmu

Do prawie całkowitego zaniku objawów życia dochodzi również w przypadku silnego wyziębienia ciała. Przez jakiś czas organizm może jednak przeżyć, korzystając z minimalnych ilości substancji potrzebnych do normalnego funkcjonowania.

Noworodki

Letarg pojawia się także u noworodków. Zbyt wolny oddech wywołuje niedostateczne utlenienie krwi. Ten grożący uduszeniem stan nazywa się asphyxia. Zaburzenia krążenia mogą zagrażać życiu noworodka.

Śmierć rzeczywista czy pozorna?

Śmierć człowieka jest procesem, którego trwanie i poszczególne etapy powodują, że nie zawsze można z całą pewnością stwierdzić, czy i kiedy nastąpiła śmierć rzeczywista.

Nawet w warunkach umożliwiających dokładny pomiar funkcji ciała, pojawiają się niekiedy wątpliwości, czy ma się do czynienia ze śmiercią rzeczywistą, czy tylko pozorną lub kliniczną. Ma to znaczenie nie tylko w sytuacji ratowania życia, ale także, gdy ma się zamiar wykorzystać narządy do przeszczepu. Gdy komórki mózgowe obumierają w następstwie ustania krążenie lub urazu, można wykluczyć letarg. Przeszczep musi zostać dokonany zanim ustanie praca pozostałych narządów.

Pogrzebanie żywcem

W przeszłości zdarzało się, że osoby znajdujące się w stanie letargu były uznawane za zmarłe, były więc przygotowywane do pogrzebu a nawet grzebane. Współcześnie jest to niemożliwe ze względu na lekarskie oględziny zwłok i dwudniowy termin, który należy odczekać zanim zostaną one wydane.

Powrót do życia bez uszkodzeń

W przypadku letargu nie ma widocznych oznak życia, ale ciało jest minimalnie ukrwione i występuje słaby oddech. Te minimalne czynności wystarczają do podstawowego zaopatrzenia komórek nerwowych. Jeżeli osobie znajdującej się w letargu przywrócony zostanie pełny oddech, stan ten często nie niesie za sobą żadnych poważnych konsekwencji.

Ważne

W każdej sytuacji osobie nie dającej żadnych oznak życia należy natychmiast udzielić pomocy. Zaleca się oddychanie metodą usta-usta i szybkie wezwanie pogotowia. Tylko w przypadku szybkiego działania możliwe jest przebudzenie chorego z letargu.