Mianem torbieli w medycynie określa się jedno- lub wielokomorowe, otorbione jamy o workowatym kształcie, wypełnione płynem o różnej gęstości: od rzadkiego po gęsty. Torbiele nie są nowotworami, nie powstają bowiem na skutek niekontrolowanych podziałów komórek. Torbiele jajników tworzą się przede wszystkim w pęcherzykach jajnikowych lub w ciałkach żółtych. Torbiele ciałek żółtych rozwijają się prawie wyłącznie w okresie ciąży. W niewielkie torbiele przekształca się znaczna część pęcherzyków tzw. zespołu policystycznych jajników. Zaburza to całkowicie czynność tych narządów. Zespół policystycznych jajników bardzo często rozwija się już u dziewczynek w okresie pokwitania. Jego przyczyny nie zostały jeszcze do końca poznane. Prawdopodobnie wpływ mają różne czynniki; choroba często towarzyszy otyłości.
Objawy torbieli jajników
– torbiele pęcherzyków jajnikowych i ciałka żółtego przebiegają bezobjawowo
Objawy policystycznych jajników
– brak miesiączki
– niepłodność
– męskie owłosienie ciała
– ewentualnie otyłość
Przyczyny torbieli jajników
Torbiele pęcherzyków jajnikowych mogą powstać, gdy podczas cyklu miesięcznego nie nastąpi jajeczkowanie. Natomiast torbiel ciałka żółtego rozwija się wówczas, gdy w początkowym okresie ciąży w ciałku żółtym nagromadzi się płyn lub krew.
Leczenie torbieli jajników
Torbiele pęcherzyków jajnikowych nie wymagają leczenia. Po jednym, dwóch cyklach miesięcznych ustępują one samoistnie. Pacjentki powinny regularnie mierzyć rano temperaturę ciała i co cztery do ośmiu tygodni zgłaszać się do ginekologa na badanie kontrolne. Torbiele ciałka żółtego powstają w początkowym okresie ciąży i również zazwyczaj samoistnie ustępują w drugim trymestrze ciąży. Leczenie konieczne jest jedynie wtedy, gdy dojdzie do powikłań, takich jak pęknięcie torbieli. W leczeniu zespołu policystycznych jajników sprawdził się lek o nazwie Clomiphen. U prawie 90 % leczonych nim kobiet liczne, drobne torbiele charakterystyczne dla tego zespołu ustępują, a jajniki podejmują swoją naturalną czynność.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Torbiele jajnika bardzo często są wykrywane przy okazji okresowych badań ginekologicznych. Do wizyty u lekarza powinny skłonić zaburzenia miesiączkowania oraz dolegliwości bólowe lub krwawienie podczas ciąży.
Jak postąpi lekarz?
Lekarz może wyczuć powiększony jajnik dotykiem. Torbiele pęcherzyków jajnikowych osiągają średnicę około sześciu centymetrów. Jeśli pacjentka regularnie mierzyła temperaturę ciała, można sporządzić jej wykres i na tej podstawie stwierdzić, że nie doszło do jajeczkowania. Dotykiem wyczuwa się również torbiele ciałka żółtego. Ponieważ jednak występują one w początkowym okresie ciąży, dają takie same objawy jak ciąża pozamaciczna. Aby postawić diagnozę, lekarz zleca wykonanie USG. W zespole policystycznych jajników jajniki osiągają wielkość jaja kurzego, a czasami są nawet jeszcze większe. Schorzenie zawsze dotyczy obu jajników. Ponadto pojawia się wiele dolegliwości, które potwierdzają rozpoznanie postawione na podstawie badania dotykiem. Lekarz może też zlecić wykonanie badania poziomu hormonów we krwi.
Przebieg torbieli jajników
Torbiele pęcherzyków jajnikowych powstają zazwyczaj w okresie pokwitania lub w menopauzie. Nie powodują one praktycznie żadnych dolegliwości, nie trzeba się też obawiać powikłań. Również torbiele ciałka żółtego przebiegają zazwyczaj bezobjawowo. Powikłań należy się spodziewać, jeśli taka torbiel okręci się wokół własnej osi (skręt szypuły torbieli). Zablokowany jest wówczas odpływ krwi, która gromadzi się w tkankach otaczających torbiel. Objawy są bardzo podobne do objawów zapalenia wyrostka robaczkowego. Pacjentka wymaga natychmiastowej operacji. Jeśli z kolei torbiel pęknie, pojawia się ból i krwotok wewnętrzny. Także w tym przypadku operacja jest najczęściej niezbędna. W zespole policystycznych jajników pęcherzyki jajnikowe przekształcają się w torbiele i nie dojrzewają. Tym samym zaburzona jest produkcja hormonów, a kobieta cierpi na poważne zaburzenia cyklu miesięcznego. Jajeczkowanie w ogóle nie następuje. U wielu chorych dochodzi do stopniowej maskulinizacji (rozwijanie się cech męskich) i pojawienia się na ciele obfitego owłosienia.
Ważne
Przyczyną powstawania torbieli jajnika bywa niekiedy tak zwana stymulacja hormonalna, czyli metoda ułatwiająca zajście w ciążę. Torbiele mogą wówczas osiągać znaczne rozmiary, wypełniając nawet większość przestrzeni jamy brzusznej.
