Na tysiąc noworodków przeciętnie około 6-10 przychodzi na świat z wrodzoną wadą serca. Prawidłowo u człowieka duży i mały krwiobieg są ściśle oddzielone, natomiast u osób z wrodzoną wadą serca stwierdza się przeciek krwi, najczęściej między lewą a prawą połową serca. Przyczyną tego może być otwór w przegrodzie serca lub patologiczne połączenie między tętnicami a żyłami. Krew żylna miesza się wówczas z krwią tętniczą, a skóra dziecka staje się sina (sinica). Inną dość częstą wrodzoną wadą serca jest zwężenie jednej lub kilku zastawek serca. Znacznie mniej dzieci cierpi natomiast z powodu nieprawidłowego ułożenia dużych naczyń krwionośnych. Wady serca mogą powodować poważne skutki zdrowotne, a nawet zagrażać życiu dziecka. Nieleczone, w około 20% przypadków, prowadzą do zgonu. Jeżeli wada serca zostanie odpowiednio wcześnie wykryta, można ją zazwyczaj skorygować chirurgiczni i tym samym zapobiec groźnym powikłaniom.
Objawy wrodzonych wad serca u dzieci
- Duszności
- Zaburzenia rozwoju
- Sinica skóry
Jakie są przyczyny wrodzonych wad serca?
W większości przypadków trudno jest jednoznacznie określić bezpośrednią przyczynę powstawania wady serca u danego dziecka. Wiadomo jednak, iż skłonność do wadliwego rozwoju serca jest w wielu przypadkach dziedziczna. Rozwój serca może zostać też zaburzony na skutek negatywnego wpływu środowiska oraz narażenia kobiety w ciąży na działanie trujących substancji. Niejednokrotnie zdarza się, że wadzie serca towarzyszą zaburzenia rozwojowe innych narządów. Okres najintensywniejszego rozwoju serca u płodu przypada między trzecim a ósmym tygodniem ciąży. Jakiekolwiek choroby, zwłaszcza zakaźne, oraz działanie szkodliwych substancji chemicznych w tym czasie zwiększają ryzyko wystąpienia u dziecka wady serca. Do najczęstszych przyczyn zaburzenia rozwoju serca należą zachorowania ciężarnej na różyczkę, odrę, ospę wietrzną i szkarlatynę. Inne przyczyny wrodzonych wad serca to: zaburzenia gospodarki hormonalnej, niedotlenienie płodu, zaburzenia przemiany materii, działanie promieni rentgenowskich i jonizujących, a także nieprawidłowe odżywianie.
Ważne
Innym objawem wrodzonej wady serca może być także odkrztuszanie przez noworodka czerwonobrunatnej wydzieliny. Przyczyną jest zastój krwi w naczyniach włosowatych płuc, powodujący, iż produkty rozpadu barwnika krwi przedostają się przez błonę śluzową do światła oskrzelików.
Jak leczy się wrodzone wady serca?
W zależności od stopnia zaawansowania i umiejscowienia wady serca wykonuje się wcześniej lub później operację chirurgicznej korekcji wady. W ciężkich przypadkach konieczne jest operowanie dziecka w pierwszych dniach, a nawet godzinach życia. Często niezbędne jest cięcie cesarskie, co zapobiega przejściowemu niedokrwieniu dziecka przy tradycyjnym porodzie. Część wad serca można operować dopiero po osiągnięciu dojrzałości przez pacjenta. Równolegle ze wzrostem dziecka rośnie bowiem także jego serce, wczesna operacja np. zwężenia zastawki lub otworu w przegrodzie , nie daje zadowalających wyników. Jeżeli dziecko wymaga natychmiastowej operacji, a ta z pewnych przyczyn nie jest możliwa, podaje mu się do oddychania powietrze sztucznie wzbogacone w tlen. Często też niemowlęta umieszcza się w namiotach tlenowych, które w ich przypadku sprawdzają się zdecydowanie lepiej od tradycyjnych maseczek.
Antybiotyki
Nawet niewielka infekcja lub np. zabieg usunięcia zęba u dziecka z wrodzoną wadą serca wymaga zapobiegawczego podawania antybiotyków. Zapobiegają one rozmnażaniu się drobnoustrojów chorobotwórczych, które w przypadku wady serca, łatwo zakażają wsierdzie i okolice zastawek, co może być przyczyną zagrażających życiu małego pacjenta powikłań.
Umiarkowany wysiłek
Do zakończenia leczenia dziecko z wrodzoną wadą serca musi ograniczać forsowne zabawy oraz sport wymagający dużego wysiłku fizycznego. Lekarz powinien ustalić dopuszczalny dla danego dziecka poziomu wysiłku.
Jak rozpoznaje się wady serca?
Wady serca u płodu i noworodka wykrywa się z reguły podczas rutynowych badań ciężarnej matki lub samego noworodka. Ponadto część wad serca objawia się widoczną sinicą skóry dziecka: na skutek niedotlenienia, skóra małego pacjenta przybiera niebieskawosiny odcień. Sinica jest objawem sugerującym istnienie wady serca, nie pozwala jednak na stwierdzenie rodzaju wady. Aby dokładnie określić typ zaburzenia, lekarz osłuchuje serce w poszukiwaniu patologicznych szmerów, wykonuje również często zabieg cewnikowania serca. Ponadto stosuje się metody radiologiczne, takie jak badanie USG, a zwłaszcza tak zwane USG dopplerowskie, pozwalające na ocenę przepływu krwi.