Wysypki to ogólne pojęcie przyjęte dla pojawiających się na skórze plam, krost, wyprysków lub pęcherzy. Tego typu zmiany skórne mogą być ograniczone tylko do pewnych obszarów, jak i występować na całej powierzchni skóry. Często zdarza się, że wysypce, zwłaszcza niektórym jej rodzajom, towarzyszy świąd.
Wysypki nie stanowią zazwyczaj choroby samej w sobie, lecz pojawiają się przeważnie jako jeden z objawów innych schorzeń czy chorób. Przyjmują różne postaci – od oddzielonych od siebie, wyraźnie zaznaczonych plamek, do większych, zachodzących na siebie przebarwień skóry.
Najbardziej znany typ wysypki charakteryzuje się niewielkimi, grudkowatymi, zaróżowionymi nierównościami na powierzchni skóry, które można wyczuć pod palcami. Wśród wysypek wilgotnych rozróżnia się te o charakterze drobnych pęcherzyków oraz te, które wytwarzają duże pęcherze wypełnione przezroczystym osoczem.
Jakie są przyczyny wysypek?
Wysypki często pojawiają się jako objaw niektórych chorób zakaźnych jak: odra, ospa, szkarlatyna, dur plamisty, różyczka, gorączka trzydniowa, tyfus czy syfilis. Można je bez trudu rozpoznać po charakterystycznych formach zmian skórnych. Często też zdarza się, że wysypka pojawia się w trakcie lub tuż po spadku gorączki towarzyszącej chorobie.
Inną, bardzo częstą przyczynę wysypek stanowią reakcje alergiczne organizmu. Dochodzi do nich zarówno na skutek bezpośredniego kontaktu skóry z alergenem, również pojawiają się jako odpowiedź systemu immunologicznego na wchłonięte alergeny wziewne i pokarmowe. Stosunkowo często organizm ludzki reaguje alergicznie na przykład na określone produkty spożywcze oraz na lekarstwa.
Czerwono zabarwione punkciki lub plamki często powiększają się, ponieważ naczynia włosowate rozszerzają się i wypełniają się większą niż normalnie ilością krwi. Pęcherzyki powstają wtedy, gdy pod skórą zbiera się osocze lub limfa.
Jak leczy się wysypki?
Zazwyczaj proces leczenia koncentruje się na zwalczaniu zaburzenia, wywołującego wysypkę. W przypadkach, w których przyczyna pozostaje niewyjaśniona lub przy bardzo silnych dolegliwościach, lekarz przepisuje pacjentowi lek łagodzący świąd, działający przeciwalergicznie i przeciwzapalnie. Doświadczony specjalista jest na ogół w stanie rozpoznać rodzaj schorzenia po dokładnym obejrzeniu miejsc objętych wysypką. jeżeli okaże się, że zmiany skórne powstały jako reakcja alergiczna organizmu, należy przeprowadzić testy alergologiczne. W zależności od wyników lekarz przepisze odpowiednie maści i leki antyhistaminowe. W wypadku, gdy wysypka ma charakter zapalny, pacjent w cięższym stanie przyjmuje leki sterydowe.
Zlikwidowanie wysypki jako objawu towarzyszącego infekcjom lub innym chorobom jest zazwyczaj drugorzędnym celem w stosunku do leczenia choroby podstawowej.
Czy wysypki są niebezpieczne?
Na ogół wysypki znikają, gdy tylko minie choroba podstawowa lub gdy unika się kontaktu z alergenami. Diabetycy i osoby cierpiące na zaburzenia przemiany materii muszą niestety liczyć się z przewlekłymi, uciążliwymi wysypkami.
Same wysypki nie są groźne, jednak np. ciągłe drapanie może uszkodzić skórę w takim stopniu, że dojdzie do zakażenia zarazkami wywołującymi różne infekcje.
Rozpoznać ukrytą chorobę
Kilka chorób można rozpoznać po charakterystycznych dla nich objawach:
– Ospa wietrzna. Drobne plamki zaczynają się rozprzestrzeniać na całym ciele, począwszy od tułowia. Plamki przechodzą szybko w grudki, następnie w pęcherzyki i czasem krostki, potem stopniowo powstają zasychające strupy. Na ogół widoczne są wszystkie stadia rozwojowe, gdyż wykwity pojawiają się rzutami.
– Ospa. Wysypka podobna jest do ospy wietrznej, zaczyna się jednak na głowie i rozprzestrzenia się dalej na tułów i kończyny. Wszystkie pęcherzyki znajdują się w tym samym stadium rozwojowym.
– Różyczka. Jasnoczerwone, małe plamki pojawiają się początkowo za uszami i na twarzy, następnie przenoszą się na tułów.
– Odra. Niewielkie plamki występują najpierw za uszami i na czole, później na klatce piersiowej i podbrzuszu. Wysypka nasila się zależnie od wzrostu temperatury.
– Szkarlatyna. Począwszy od pach, zgięć stawowych oraz pachwin, czerwone plamy przenoszą się na cale ciało, poza okolicą ust.
– Alergie. Najczęściej miejscowo lub na całym ciele pojawia się pokrzywka, która początkowo charakteryzuje się czerwonymi, swędzącymi plamami, zamieniającymi się często w pęcherze różnej wielkości.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza ?
Wysypka może być objawem poważnej, często zakaźnej choroby. Należy brać to pod uwagę przede wszystkim wówczas, gdy objawy nie znikają po kilku godzinach lub nawet dniach.
W takiej sytuacji należy możliwie szybko zgłosić się do lekarza, a szczególnie w sytuacji, gdy wysypka pojawia się na skórze po raz pierwszy. Najprościej zwrócić się do lekarza domowego lub pierwszego kontaktu, który jest w stanie ocenić, czy zmiany skórne należy leczyć, czy też jest to stosunkowo łagodny objaw przejściowy