Najlepsze wyobrażenie o rozwoju małego dziecka daje obserwacja dwóch szybko zmieniających się czynników: wzrostu i wagi. W ciągu pierwszych sześciu miesięcy życia dziecko przybiera na wadze średnio 700 gramów miesięcznie. Pod koniec pierwszego roku powinno osiągnąć 75 cm wzrostu. Podane wartości o jednak średnie statystyczne. Mogą one podlegać znacznym wahaniom u poszczególnych dzieci. Jeśli jednak dziecko prawie wcale nie rośnie i jedynie w minimalnym stopniu przybiera na wadze lub wręcz traci masę ciała, jego rozwój jest z pewnością zaburzony.
Objawy zaburzeń rozwojowych
- Utrata wagi
- Mała waga ciała
- Zaburzenia wzrostu
- Blada cera
- Apatia
- Zaburzenia snu
- Częsty płacz bez wyraźnej przyczyny
- Brak apetytu
- Długotrwałe wymioty
- Nawracające biegunki lub zaparcia
- Częste lub długotrwałe infekcje
- Zahamowanie rozwoju fizycznego lub psychicznego
Obserwacja rozwoju psychicznego
To samo dotyczy psychicznego rozwoju dziecka. W poszczególnych stadiach rozwoju powinno ono nabywać coraz to nowsze umiejętności. Na podstawie badań przeprowadzonych na wielu tysiącach dzieci, przyjęto pewne normy. Dokładnie zmierzono, opisano i ujęto w tabele, kiedy dziecko powinno samodzielnie siadać, raczkować, wstawać, sięgać po przedmioty i je chwytać. Rzadko jednak zdarza się, by rozwój dziecka ściśle pokrywał się z przyjętymi normami. Niewielkie odchylenia są rzeczą normalną i nie powinny wywoływać u rodziców niepokoju. Jeśli jednak dziecko zatrzymuje się na pewnym etapie rozwoju i przestaje nabywać nowe zdolności, jeśli przestaje wykazywać zainteresowanie otaczającym światem i zamyka się w sobie lub jeśli wręcz cofa się w rozwoju i traci umiejętności, które wcześniej nabyło, należy podejrzewać wystąpienie u niego poważnych zaburzeń rozwojowych. Ich przyczyną mogą być uszkodzenia mózgu, głuchota, ślepota lub niedorozwój psychiczny.
Jakie są przyczyny zaburzeń rozwojowych?
Zaburzenia rozwojowe są oznaką choroby, skutkiem nieprawidłowego żywienia, nieodpowiedniej pielęgnacji lub dolegliwości psychicznych.
Zaburzenia przemiany materii
Do najcięższych chorób będących przyczyną zaburzeń rozwojowych należą zaburzenia przemiany materii i nietolerowanie niektórych składników pokarmowych. Przykładem może być celiakia, polegająca na nietolerowaniu glutenu, który znajduje się w większości gatunków zbóż. Tego typu zaburzenia rozwojowe pojawiają się często podczas odstawiania dziecka od piersi i przechodzenia na inne pokarmy. Najczęstszymi objawami są silne wymioty, biegunki lub zaparcia. Dziecko chudnie i szybko traci na wadze. W niektórych rzadkich zaburzeniach przemiany materii, pojawiają się także skurcze mięśniowe, krótkotrwałe okresy utraty przytomności lub śpiączka.
Zwężenie odźwiernika
Zwężenie odźwiernika lub wpustu żołądka występuje znacznie częściej u chłopców. Początkowo rozwój przebiega prawidłowo, jednak w drugim, trzecim tygodniu życia pojawiają się silne wymioty. Tuż po zjedzeniu posiłku dziecko zwraca cały spożyty pokarm. Niemowlę w krótkim czasie gwałtownie chudnie. Cięższe przypadki choroby dziecka poważnie zagrażają życiu dziecka.
Inne przyczyny
Inną przyczynę zaburzeń rozwojowych stanowią wady wrodzone narządów wewnętrznych i choroby nowotworowe. W rodzinach biedniejszych lub patologicznych przyczyną może też być niedożywienie dziecka. Powodem niedożywienia bywa również zarobaczenie przewodu pokarmowego. Ponieważ pasożyt wchłania dużą część pokarmu, chore dziecko jest niedożywione, traci na wadze, dochodzi do niedoboru niektórych składników pokarmowych i w efekcie do zaburzeń rozwojowych. Pierwsze objawy to zazwyczaj blada cera, świąd odbytu lub całego ciała, zwłaszcza w nocy. Jeśli nie rozpozna się tych objawów wystarczająco wcześnie i nie rozpocznie odpowiedniego leczenia, może dojść do anemii. Niezadbane dzieci wykazują także skłonność do wysypek i innych schorzeń skórnych. Wykwity skórne silnie swędzą, zmuszają do ustawicznego drapania się. Tym samym uniemożliwiają dziecku prawidłowy sen i przyczyniają się do zaburzeń jedzenia i rozwoju. Wymioty, biegunka i wysypka skórna mogą być również objawem alergii. Niekiedy dołączają do nich objawy ze strony dróg oddechowych.
Problemy psychiczne
Istotną rolą w powstawaniu zaburzeń rozwojowych odgrywają problemy psychiczne. Wywołane są one zazwyczaj niewystarczającym kontaktem fizycznym z matką, niedostateczną lub nieodpowiednią opieką. Dlatego też należy jak najczęściej przebywać z dzieckiem, rozmawiać z nim i być czułym.
Ważne
Przyczynę zaburzeń rozwojowych powinien wyjaśnić lekarz. Stosowanie przepisanej przez niego diety w przypadkach wrodzonego zaburzenia przemiany materii zazwyczaj pozwala zapobiec ciężkim uszkodzeniom.
Wpływ środowiska
Coraz większe znaczenie wśród przyczyn zaburzeń rozwojowych odgrywa zanieczyszczenie środowiska. Hałas, zanieczyszczone powietrze i pokarm, nieodpowiednie materiały budowlane i chemikalia w gospodarstwie domowym mogą zaburzać rozwój dziecka.