Aby proces widzenia przebiegał prawidłowo, oko musi odebrać wszystkie bodźce optyczne i przekształcić je w impulsy nerwowe. Następnie mózg tworzy widziany obraz. W ten skomplikowany proces zaangażowanych jest wiele narządów: rogówka, soczewka, tęczówka, siatkówka ze swoimi komórkami zmysłowymi, ciało szkliste, nerwy wzrokowe i ośrodek wzroku w mózgu. Każde zaburzenie w którejkolwiek z wyżej wymienionych struktur upośledza proces widzenia. Zaburzenia mogą dotyczyć ostrości wzroku, widzenia barwnego bądź przestrzennego. W najgorszym wypadku może nawet dojść do całkowitej utraty wzroku.
Zaburzenia ostrości wzroku
Najczęstszą przyczyną nieostrości lub zamazania obrazu są zmiany w gałce ocznej lub samym aparacie optycznym oka. Gałka oczna osób z krótkowzrocznością z reguły nie jest okrągła, lecz rozciągnięta. Z kolei u osób dalekowzrocznych jest ona spłaszczona. Zmiana kształtu gałki ocznej powoduje wydłużenie lub skrócenie odległości między soczewką a siatkówką, na którą jest projektowany obraz. Wobec tego obraz ten ulega zniekształceniu. Zniekształcenie obrazu spowodowane zmianą kształtu gałki ocznej można w prosty sposób skorygować za pomocą szkieł kontaktowych lub okularów. Operacja wskazana jest tylko w przypadkach znacznej krótkowzroczności. Nieostrość widzenia może być spowodowana również przez zaburzenia czynności mózgu na przykład przez ataki migreny, lub wynikać z uszkodzenia tkanki mózgowej.
Najczęściej jednak przyczyną są: alkohol, narkotyki oraz niektóre leki. Niekiedy jest nią niewydolność krążenia. Ukrwienie mózgu zmniejsza się, ilość dostarczonego z krwią tlenu oraz substancji odżywczych jest niewystarczająca. Zaburzenia ostrości wzroku występują także wtedy, gdy przez dłuższy czas nie się nie jadło, obniża się bowiem poziom cukru we krwi. Zaburzenia jednak natychmiast ustępują po spożyciu posiłku bogatego w węglowodany.
Widzenie jak przez mgłę
Wraz z wiekiem człowieka zmniejsza się przejrzystość soczewki oraz ciałka szklistego oka. Spowodowane jest to naturalnym procesem zaniku. Przyczyną zmniejszania się przejrzystości mogą być również zaburzenia przemiany materii np. cukrzyca, lub choroby infekcyjne zarówno oczu na przykład zaćma, ja i inne, choćby żółtaczka.
Błyski, zmniejszenie się pola widzenia
Jeśli przy zamkniętych powiekach widzi się błyski, światła, gwiazdy, „zasłonę” lub „chmurki”, powinno się jak najszybciej pójść do lekarza. Objawy te mogą bowiem wskazywać na początek odklejania się siatkówki. Z wizytą u lekarza nie należy zwlekać również w przypadku ograniczenia pola widzenia, gdy wielkość widzianego obrazu zmniejsza się, a jego brzeg wydaje się być przysłonięty czarną zasłoną.
Daltonizm
Daltonizm jest zaburzeniem widzenia barwnego. Niektórzy daltoniści w ogóle nie rozpoznają kolorów i widziany przez nich obraz jest czarno-biały. U większości osób zaburzenie dotyczy jedynie niektórych barw.
Daltonizm najczęściej jest wrodzony. Jeśli pojawi się w późnym wieku, może wskazywać na poważne uszkodzenie: odklejanie się siatkówki, zaburzenia wewnątrz nerwu wzrokowego lub ośrodka wzroku mózgu.
Zez
Jednym z najczęstszych zaburzeń widzenia jest zez, który szczególnie często występuje u dzieci. Jeśli zaobserwuje się u dziecka początki zeza (zbieżny lub rozbieżny) należy się udać z nim do okulisty. Bardzo często wadę można skorygować za pomocą specjalnych okularów. Wczesna korekcja zeza pozwala uniknąć wystąpienia powikłań i innych zaburzeń widzenia.
Ważne
Osoby noszące okulary powinny raz w roku udać się do okulisty i sprawdzić ostrość wzroku. Nieodpowiednio dobrane okulary mogą nie tylko nie pomóc, lecz wręcz pogłębić istniejącą wadę wzroku. Ponadto bywają przyczyną innych dolegliwości, na przykład bólów głowy.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Zaburzenia widzenia zawsze stanowią sygnał ostrzegawczy, który powinien skłonić do wizyty u okulisty. Szybkie rozpoczęcie leczenia jest szczególnie ważne w przypadku odklejania się siatkówki i urazów oka. W przeciwnym wypadku może dojść do poważnych powikłań, z całkowitą utratą wzroku włącznie.
Jak postąpi lekarz?
Lekarz przede wszystkim dokładnie obejrzy oko za pomocą specjalnych przyrządów: oftalmoskopu, lampy, a niekiedy także mikroskopu. Ponadto w niektórych przypadkach przeprowadzi badanie pola widzenia. Badania te są całkowicie bezpieczne i bezbolesne. U niektórych pacjentów konieczne może jednak być rozszerzenie źrenic za pomocą kropli atropinowych. Po ich zastosowaniu przez kilka godzin nie powinno się prowadzić samochodu.
