O zaburzeniach wzrostu mówi się wówczas, gdy przyrost długości ciała znacznie odbiega od przyjętej normy. Jeśli odchylenie od normy wynosi ponad 20%, mówi się o zbyt niskim lub zbyt wysokim wzroście. Jeśli jest większe (ponad 40%), chorobę określa się jako karłowatość lub gigantyzm. Karłowatość u dorosłych mężczyzn oznacza wzrost poniżej 130 centymetrów, a u kobiet poniżej 120 centymetrów. Gigantyzm z kolei odnosi się do mężczyzn o wzroście powyżej 200 centymetrów, a w przypadku kobiet powyżej 185 centymetrów.
Dzieci coraz wyższe
Obecnie dzieci i młodzież rozwijają się szybciej niż w poprzednich pokoleniach. Zjawisko takie obserwuje się w krajach uprzemysłowionych od około 100 lat. Przyczyny tak dynamicznego rozwoju nie zostały dokładnie zbadane. Wiadomo jednak, że dzieci miejskie rosną szybciej. Liczba osób mieszkających w miastach stale się zwiększa, dlatego i wysokich dzieci przybywa bardzo szybko.
Jakie są przyczyny zaburzeń wzrostu?
Bardzo często nie udaje się stwierdzić jednej, konkretnej przyczyny zaburzeń wzrostu. U niektórych niskich lub wysokich osób nie występują żadne zmiany chorobowe – proporcje ciała są właściwe, normalnie rozwinięte są narządy płciowe i inteligencja. Także u rodziców tych osób nie wystąpiły żadne zaburzenia wzrostu.
Zbyt niski wzrost
Zdarza się jednak, że zaburzenia wzrostu spowodowane są przez chorobę lub niedobór niektórych składników pokarmowych. Zbyt niski wzrost może mieć m. in. następujące przyczyny:
– Niedożywienie
– Niedostateczne trawienie i wchłanianie pokarmu, na przykład w chorobach jelita
– Niedotlenienie, na przykład w chorobach płuc i wrodzonych wadach serca
– Niedobór witamin i spowodowana tym krzywica
– Ciężkie choroby ogólnoustrojowe, takie jak cukrzyca i schorzenia nerek
– Achondroplazja – dziedziczne zaburzenia wzrostu chrząstek
– Zaburzenia wzrostu kości (dysostozy)
– Zespół Downa
– Brak gruczołów płciowych
– Nowotwory
– Zaburzenia gospodarki fosforanowej
– Zaburzenia czynności przysadki mózgowej
– Schorzenia nadnerczy
– Niedoczynność tarczycy (kretynizm)
Nadmierny wzrost
Nadmierny wzrost spowodowany jest najczęściej zaburzeniami czynnościowymi osi przysadka -tarczyca. Zbyt duża ilość hormonów wydzielanych przez te gruczoły (hormon wzrostu i hormony tarczycy) pobudza organizm do nadmiernego wzrostu. Dużą rolę odgrywają też uwarunkowania genetyczne.
Jak leczy się zaburzenia wzrostu?
W przypadku, gdy zbyt niski wzrost jest spowodowany niedoczynnością przysadki, możliwe jest przyjmowanie ludzkiego hormonu wzrostu. Terapię hormonalną stosuje się również w przypadku nadmiernego wzrostu spowodowanego przez nadczynność przysadki lub tarczycy. Podaje się wówczas hormony hamujące działanie hormonów tych gruczołów. Jeśli nadczynność przysadki jest spowodowana przez nowotwór, konieczne jest jego usunięcie. Nadmiernie długie kończyny można skrócić chirurgicznie wycinając fragment kości udowej.
Kiedy należy zgłosić się do lekarza?
Niektóre postacie karłowatości i gigantyzmu można rozpoznać tuż po narodzeniu dziecka. Rodzice powinni przedsięwziąć odpowiednie środki zapobiegawcze i poradzić się lekarza, jeśli tylko podejrzewają, iż wzrost ich dziecka jest zaburzony.
Jak postąpi lekarz?
Lekarz przede wszystkim postara się stwierdzić przyczynę zaburzenia wzrostu dziecka. Dokładnie omówi też z rodzicami możliwe metody leczenia i wszystkie ich zalety i wady.
Przebieg zaburzeń wzrostu
Niektóre postaci zaburzeń wzrostu przebiegają bezobjawowo i nie powodują wyraźnie odczuwanych dolegliwości. Inne z kolei powodują wiele zaburzeń, na przykład nieprawidłowy rozwój fizyczny i płciowy dziecka. Zaburzenia wzrostu mają również wpływ na rozwój i funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Ponadto pojawiają się problemy z aparatem ruchu, które wymagają długotrwałego leczenia ortopedycznego.
Czy zaburzenia wzrostu są niebezpieczne?
Karłowatość i gigantyzm są uznawane za inwalidztwo i uprawniają do renty inwalidzkiej. Ich wpływ na zdrowie jest jednak różny. Choroby te stwarzają wiele kłopotów w codziennym życiu, mogą też powodować problemy natury psychicznej. Pomocne mogą być wówczas kontakty z innymi osobami, które cierpią na podobne schorzenie, na przykład w ramach grup wsparcia.
