Zaćma

Za tęczówką oka znajduje się soczewka. Zasada jej działania jest taka sama jak w aparacie fotograficznym. Soczewka załamuje światło i w ten sposób na siatkówce powstaje obraz. Jest niezwykle wrażliwym instrumentem optycznym zbudowanym z żywej tkanki, dlatego wszelkie urazy, skaleczenia i stany zapalne mogą powodować jej zmętnienie i pogorszenie zdolności widzenia. Zmętnienie soczewki określane jest mianem zaćmy lub katarakty. Przy zaćmie soczewka traci również elastyczność, która jest odpowiedzialna za ostrość widzenia w bliży i dali.

Przyczyny zaćmy

Najczęstszą przyczyną zmętnienia soczewki są procesy degeneracyjne, starzenia się organizmu. Czasem u osoby w wieku 60 lat soczewka zaczyna mętnieć zarówno na brzegach, jak i pośrodku. Po dziesięciu latach może przyjąć pełną postać zaćmy starczej. Zaćma może być również skutkiem leczenia preparatami sterydowymi, może towarzyszyć cukrzycy, być efektem wtórnym jaskry lub pojawić się pod wpływem silnego radioaktywnego promieniowania oraz patrzenia na źródła światła ultrafioletowego (np. przy spawaniu, w czasie nieprawidłowej obsługi kserokopiarki lub solarium). Wzmożone działanie promieniowania ultrafioletowego w wyniku powstawania tzw. dziury ozonowej dało efekt większego występowania zaćmy u zwierząt.

Przypuszcza się, że w pewnym, choć mniejszym stopniu ofiarami stali się też ludzie. Zaćma może być także uwarunkowana genetycznie lub powstać wskutek infekcji podczas ciąży np. toksoplazmozy. Niektórzy lekarze do czynników zagrożenia zaliczają palenie papierosów, alkoholizm oraz niedobór witamin.

Objawy zaćmy

– stopniowe pogarszanie się zdolności widzenia

– nieostre widzenie, zwłaszcza przy ostrym świetle

– zmętnienie soczewki

– soczewka traci zdolność przestawiania się z dali na bliż i odwrotnie

Leczenie zaćmy

W początkowym stadium postępu zaćmy można podjąć działania, które pozwolą na pewien czas zachować zdolność widzenia Chodzi tu o częstą zmianę i dopasowywanie szkieł optycznych. W późniejszym stadium rozwoju choroby, soczewka zostaje operacyjnie usunięta, a jej funkcja zastąpiona w sposób sztuczny.

Obok noszenia okularów lub soczewek kontaktowych, istnieje możliwość wszczepienia sztucznej soczewki podczas jednej operacji (usunięcie soczewki i wszczepienie sztucznej). Pozwala to uniknąć noszenia grubych i niewygodnych szkieł optycznych.

Co można zrobić samemu?

Soczewka jest niezwykle delikatnym i wrażliwym tworem, który należy chronić przed szkodliwym wpływem silnego promieniowania, Wystąpieniu zaćmy zapobiega również zdrowy tryb życia oraz uprawianie sportu.

Kiedy należy zgłosić się do lekarza?

Osoba w starszym wieku nie zawsze potrafi szybko zauważyć stopniowe pogarszanie się wzroku. Wątpliwości pomoże wyjaśnić okulistyczne badanie wzroku, które najlepiej jest przeprowadzać systematycznie. Również u osób w starszym wieku stosuje się techniki operacyjne, tym bardziej, że zabieg nie jest groźny i przeprowadzany w znieczuleniu miejscowym.

Jak postąpi lekarz?

Do diagnozowania zaćmy służy tzw. lampa szczelinowa. Pacjent opiera brodę na statywie urządzenia, za pomocą którego lekarz obserwuje wnętrze oka i ewentualne zmiany. Tak długo jak tylko możliwe, w leczeniu zaćmy stosuje się korektę za pomocą szkieł okularowych. Dopiero, gdy nastąpi znaczna utrata zdolności widzenia, stosuje się operację.

Przebieg zaćmy

Zaćma powoduje stopniowe pogarszanie się zdolności widzenia. Nieostre widzenie, pogorszenie wzroku w ciemności, podwójne widzenie w jednym oku, „oślepienie” przez źródła intensywnego oświetlenia to niektóre objawy, po których następują widoczne zmiany w soczewce. Widzenie może przywrócić operacja wszczepienia sztucznej soczewki.

Zabieg ten przynosi bardzo dobry i długotrwały efekt. Jedynie, czego sztuczna soczewka nie potrafi, to dostosowywanie oka do dali i bliży, ale i naturalna soczewka w wyniku zaćmy traci tę zdolność. Dzięki sztucznej soczewce pacjent widzi wyraźnie przedmioty znajdujące się blisko. W innych przypadkach – do dali i do czytania, potrzebne są okulary.

Leczenie laserem

Po operacji zaćmy mogą wystąpić powikłania w postaci astygmatyzmu, który wymaga noszenia odpowiednich szkieł optycznych. Może wystąpić również zaćma wtórna spowodowana zmętnieniem pozostałych w oku resztek soczewki. Do leczenia zaćmy wtórnej wykorzystuje się techniki laserowe.

Ważne

Zaćma może wystąpić u człowieka w każdym wieku. Zdarzają się przypadki zaćmy pourazowej. Powstaje ona na skutek bezpośredniego urazu oka.