Zarówno ściany klatki piersiowej, płuca jak i otwory jamy opłucnej są otoczone cienkimi powłokami opłucnej (pleura), która dzieli się na opłucną i opłucną ścienną, która z kolei składa się z opłucnej żebrowej, przeponowej i śródpiersiowej. Przy wdechu płuca rozszerzają się, jednocześnie podnosi się klatka piersiowa, przy wydechu dzieje się odwrotnie. Powierzchnia płuc, pokryta opłucną płucną, ślizga się przy tym na wewnętrznej ścianie jamy opłucnej, wyścielonej opłucną żebrową, spełniająca funkcję ochronną, dzięki czemu nie dochodzi do uszkodzenia płuc. Pomiędzy bardzo cienkimi powłokami opłucnej, w wąskich przestrzeniach jamy opłucnowej, odbywa się cyrkulacja płynu zawierającego białko. Od 10 do 20 ml tego płynu wystarcza dla całej opłucnej.
Dwa rodzaje zapalenia opłucnej
Zapalenie opłucnej jest najczęściej następstwem przebycia innych chorób. Wyróżnia się dwie formy zapalenia opłucnej (pleuritis) – suchą i wysiękową. W suchej postaci zapalenia opłucnej dochodzi do zaniku płynu opłucnego. Schorzenie jest bardzo bolesne, gdyż powłoki opłucnej ocierają się o siebie w trakcie oddychania. Ból pojawia się przy każdym oddechu. Występuje gorączka oraz kaszel. Postać wysiękowa przeciwnie, często nie powoduje dolegliwości. W takim przypadku wprawdzie również następuje zapalenie opłucnej, płyn opłucnowy jest jednak nadal obecny (wysięk opłucnowy). Zawiera on dużo białka. Może być z domieszką krwi, jeśli jego zbieranie się powodują zmiany nowotworowe, a jeśli dojdzie do powikłań w postaci ropniaka opłucnej, płyn będzie zawierał ropę. Do zbierania płynu między częściami opłucnej może także dojść przy niewydolności serca. Zapalenie wysiękowe jest często poprzedzone zapaleniem suchym. Powikłaniem zapalenia wysiękowego może być zwłóknienie opłucnej, niekiedy o dużym zasięgu, inicjujące nawet podobne procesy w płucach.
Zapalenie opłucnej objawy
– Bóle przy oddychaniu w klatce piersiowej, plecach i w bokach.
– Uczucie ucisku w obszarze klatki piersiowej oraz bóle barków.
Zapalenie opłucnej przyczyny
Zapalenie opłucnej rzadko powstaje samoistnie, bez podłoża chorobowego. Wywołać je może wiele chorób o podłożu bakteryjnym, niekiedy wirusowym. Zapalenie opłucnej często jest następstwem przewlekłego przeziębienia. Do zapalenia opłucnej mogą przyczynić się także: zapalenie płuc, gruźlica płuc, zapalenie trzustki lub innych części nadbrzusza oraz zawał serca
W rzadkich przypadkach do choroby tej może doprowadzić reumatoidalne zapalenie stawów. Do zapalenia opłucnej dosyć często dochodzi wskutek wypadków z uderzeniem w klatkę piersiową, a zwłaszcza przy złamaniu żeber.
Zapalenie opłucnej leczenie
Leczenie zapalenia opłucnej może być skuteczne jedynie wówczas, gdy rozpoznana i wyleczona zostanie choroba pierwotna. Jednak jej rozpoznanie może być nieraz trudne. Zawsze, kiedy między warstwami opłucnej zbierze się płyn, lekarz nakłuje odpowiednie miejsce cienką igłą, aby pobrać próbkę płynu, który zostanie zbadany i może dostarczyć wskazówek co do podłoża choroby. W zależności od rodzaju choroby pierwotnej, stosuje się antybiotyki, środki przeciwgruźlicze, lekarstwa odwadniające, a także kortyzon.
Konieczne może być ( w przypadku zapalenia wysiękowego) ściąganie nagromadzonego płynu – nawet stałe, jeśli rozwinął się ropniak. Niekiedy trzeba wykonać zabieg operacyjny.
Co można zrobić samemu?
Odczuwany ból lub ucisk przy oddychaniu mogą być sygnałem zapalenia opłucnej. Należy wówczas bezwzględnie udać się do lekarza.
Jak postąpi lekarz?
Lekarz osłucha klatkę piersiową za pomocą stetoskopu, a następnie wykona badanie
ultrasonograficzne płuc. Te metody często wystarczają do postawienia wstępnej diagnozy. Nieraz zleca się również prześwietlenie rentgenowskie, co pozwala wykluczyć inne choroby, np. gruźlicę.
Przebieg zapalenia opłucnej
W suchym zapaleniu opłucnej odczuwa się dotkliwy ból przy oddychaniu. W przypadku wystąpienia wysiękowego zapalenia opłucnej nie odczuwa się większych dolegliwości, pomijając lekki ucisk na klatkę piersiową, wynikający z gromadzenia się płynu wysiękowego w jamie opłucnej. Suche zapalenie opłucnej często ustępuje po wyleczeniu lub złagodzeniu choroby pierwotnej, natomiast leczenie postaci wysiękowej zazwyczaj trwa długo.
Czy zapalenie opłucnej jest niebezpieczne?
Zapalenie opłucnej może być groźne, jeśli nie jest leczone, ponieważ zdarza się, że przenosi się na płuca i osierdzie. Dlatego choroba ta zawsze wymaga interwencji lekarza.
WAŻNE
Zbieranie się płynu opłucnowego w jamie opłucnowej może utrudnić funkcjonowanie płuc i serca. Lekarz musi w takim przypadku zadbać o zmniejszenie ucisku i odciągnąć płyn przez nakłucie.
